Op zoek naar de geneeskrachtige bron

Net aangekomen in Stünzel raakte Jessica vrijdag in gesprek met buurman Heinz. Ze vertelde dat ze nieuwsgierig was naar een plek met een bron, ergens gezien op de wandelkaart. Die wordt erbij gepakt. ‚Heiligenborn’ heet het. Oh ja, zegt Heinz das ist Wunderschön da... Daar kunnen we wel naartoe rijden. Wanneer? Nou misschien zondag?


Ik vroeg Heinz ook of hij me kon helpen met wat Zweedse fakkels te zagen, van wat stammetjes die ik nog heb liggen. Leuk voor het Oud & Nieuw-feest, prima zegt hij, doen we morgen.

Prachtige mist bij het zoeken naar Heinz.

Zaterdag gaan we een stukje lopen en zien Heinz net met zijn busje het bos inrijden. Wij erachteraan. Op de Festplatz waar je na het dorp het bos inloopt (waar hij een opslag voor zijn Hackschnitzel heeft) aangekomen geen Heinz te zien. We lopen naar het landje erachter waar zijn ezels staan, maar daar was hij ook niet. Dan maar het bos in; nat, vochtig en koud maar je loopt wel lekker je werkstress eruit.  Meestal als je links, links, links aanhoudt verdwaal je niet en kom je altijd weer uit op de Festplatz. Bijna bij de Festplatz horen we een kettingzaag, kan niet missen dat dat Heinz is maar goed als Hollanders van het platte land snappen je oren niet waar het geluid vandaan komt in de bergen. We lopen maar terug naar het dorp. Achter ons horen we al snel Heinz zijn busje aan komen rijden. Hij heeft met Robbert zijn schoonzoon maar even wat fakkels gezaagd in het bos.

Heinz is onbetaalbaar, alles wat je met hem bespreekt of als je maar even laat merken dat je iets wil dan ligt het razendsnel voor je klaar of heeft hij het geregeld.

Zij rijden naar ons Gasthaus en dumpen de fakkels naast mijn auto, reisklaar voor Nederland. Ze komen net weer aanrijden als wij net langs hun huis lopen. Ik sta even te praten met Robbert over de perikelen van hun houtsnipperkachel. (Dat ze de kachel nooit een dag alleen kunnen laten, dat als er een te groot stuk haksel ingaat hij meteen afslaat en nog zo wat probleempjes). Heinz loopt het huis in. Hij komt weer naar buiten met een bundeltje kopieën netjes met een nietje erin en geeft die aan Jessica.

Vier bladzijden geschiedenis over Heiligenborn.

‘s Avonds na het eten wagen we ons aan het gekopieerde verhaal. Ik merk dat mijn hoog-Duits niet optimaal meer is na alweer een tijdje minder Duits op het werk gepraat te hebben. Jessica is het momenteel aan het leren. Man-oh-man, wat een moeilijk Duits artikel. In eerste instantie begrepen we er bijna niets van. Maar hier komt het voordeel van het net geïnstalleerde internet van pas. Woordenboek na woordenboek wordt geraadpleegd en langzaam beginnen we in het verhaal te komen over Heiligenborn (born is dus bron). Twee en half uur hebben we gedaan over vier pagina’s (ook met wat pauze en foto’s bekijken).

Op een of andere manier (niemand weet hoe) is ontdekt dat het water van de bron geneeskrachtig was. Der Graf von Nassau-Siegen, Johann der Mittlere, und der Graf von Hachenburg machten dem Besitzer der Heilquelle, dem Grafen Ludwig von Wittgenstein, “Vorschläge zur Einrichtung einer ordentlichen Brunnenanstalt"

Aangelegde vijver om te baden

Er werd een soort wellnesscentrum gebouwd, met 40 Hütten voor de Kranken,  en ook enige onderkomens voor de welgestelden.  Bomen rondom moesten ervoor worden gerooid en we spreken nu over het jaar 1622. Er werd een opzichter voor het vuur, een opzichter voor de aalmoesbus en een waard aangesteld.  Boeren verkochten hun levensmiddelen en fruit. Er werd een grote vijver aangelegd om in te baden. Van heinde en ver kwamen zieken. Het schijnt dat er nog lang overal krukken in de bomen hebben gehangen. Het verval kwam ook weer snel vanwege de 30-jarige oorlog die al begonnen was. Maar de naam Heiligenborn is nooit echt vergeten.

Op zoek naar de heilige bron

Zondagmiddag gingen we op pad. Het is koud en nat, maar gelukkig iets opgeklaard. De weg er naartoe is prachtig, we rijden constant langs dalletjes met stromende beekjes (o.a. de Ilse), hier en daar oude vakwerkhuizen en vooral veel bos rondom. Het doet wat ruiger aan dan bij ons in Stünzel maar het is eigenlijk om de hoek. Bij het plaatsje Heiligenborn rijden we omhoog een bospad op. Er staat bijna niets aangegeven over de bron, maar Heinz weet de weg. Wel is er een speurtocht  voor kinderen. Een groepje kinderen in de leeftijd van 3-10 jaar loopt voor ons uit. Naarstig op zoek naar de volgende opdracht. De opdrachten zijn met kaartjes in ingezaagde boomstammetjes verborgen. Leuk bedacht.

Lekker gezond water

Na een paar 100 meter bergaf steken we een dammetje over. Dit is in ieder geval de beek de Ilse. Nu staat er ook een groot bord met ‘Ilsequelle 200 meter’ aangegeven. We lopen omhoog langs het beekje en na 100 meter ligt de steen die er dus in 1622 geplaatst is. Uit de steen stroomt dus heilig geneeskrachtig bronwater, zo de Ilse in.  Wij zijn helaas de flessen vergeten die we schoongemaakt hadden om te vullen. Gelukkig staan er bij het info-bord wat glazen. Het water smaakt heerlijk.

De informatieborden bij de bron melden dat we hier inderdaad te maken hebben met speciaal water, dat anders is dan normaal drinkwater. Een vergelijk met Lourdes wordt zelfs gemaakt in onderstaande quote:

Der Glaube an die Wunderkraft der Ilsequelle lebte durch die Jahrhunderte fort und in der Tat hat es mit diesem Wasser seine Besonderheit. Es unterscheidet sich physikalisch tatsächlich wesentlich und jederzeit nachweisbar vom normalen Trinkwasser.

Über Wasser vollziehen sich bekanntlich empfindlichste Steuerungsmechanismen im Körper. Da sich nur an fließendem Wasser Aufschlüsse über Lebensqualität, Ausstrahlung und Polarität feststellen lassen, wurde über die elektromagnetische Polarisation das Geheimnis der Ilsequelle Mitte der 80er Jahre entdeckt. Das fließende Wasser entwickelt ein Spektrum von sechs Reaktionslinien. Diese sind bei normalem Trinkwasser abwechselnd linksdrehend und rechtsdrehend und polarisiert.Bei einigen wenigen Quellen sind diese Reaktionslinien aber allesamt rechtsdrehend. Wie die Ilsequelle sind z.B. auch Lourdes oder Sulzthal positiv rechtsdrehend polarisiert. So unterscheiden sie sich eindeutig und unmißverständlich von anderen Normalgewässern. Man könnte es auch als ein wertvolles Magnetwasser bezeichnen.

De Ilse

De Ilsequelle - Heiligenborn is te vinden op mijn toeristische kaart op Google maps.

 

 

 

 

 

Sieg-, Lahn- en Eder- bronnen

Na het bezoek aan de bron gaan we door richting Lahnquelle, dat hier vlak in de buurt is.  Heinz meent zich nog van een schoolreis 60 plus jaar geleden te herinneren dat de Lahnbron in de kelder van een cafe is, het cafe is snel gevonden. De waard zegt, echter dat dat vroeger inderdaad zo was maar dat de bron inmiddels verplaatst is naar buiten. Nadat we koffie gehad hebben  en weg willen gaan, nog even het toilet bezocht. Achter een deur hoor ik water stromen, stiekem maak ik de deur open en blijkt er een put, dus toch nog steeds een inpandige bron zo te zien. Waarom de waard hier niks over zei is mij een raadsel.

Cafe met Lahnbron in de kelder

Vanaf de Lahnquelle door richting Siegquelle en via de Eder (waarin volgens Heinz ook goud zou moeten zitten) door Erndtebrück weer terug naar Stünzel. Een prachtige rondreis is het, en volgende keer als het wat langer licht is en warmer ook deze bronnen eens van dichtbij bekijken.

In het lange weekend hebben we nog veel meer activiteiten gedaan, zelfs op het gebied van verwarming en klussen, hierover later meer in volgende blogs.

Iedereen alvast een goede jaarwisseling en een voorspoedig 2014

Het is kerst en ik verveel me

Het is kerst en de kerstboom uit de Stünzeler bossen staat in de kamer. Wat doet een mens met de kerst ? Blog schrijven natuurlijk. En ramen wassen, stoepje vegen, en stofzuigen want gasten vandaag en morgen.

De boom staat

Vorig weekend nog even op en neer geweest om de Bad Berleburgse kerstmarkt te bezoeken en een onbespoten eco kerstboom te halen, ja daar rijden we wel even 800km voor. Was op stap met drie vrouwen, inclusief mijn eigen, en dan is een kerstmarkt hoe dan ook onvermijdelijk. Maar erg is het niet, de kerstmarkt in Bad Berleburg is in het geheel niet een commercieel circus vol wanstaltige kerstversieringen en hoem-papa muziek. Het is meer een markt met de betere huisvlijt op het gebied van winter dingen  zoals shawls, handschoenen en truien. Verder veel huisgemaakt eten, heerlijke hapjes en allerlei zelfgestookte drankjes. Dit alles in rondom het kasteel en opgeluisterd met vele vuurtjes in vuurkorven en heel weinig kunstlicht. Ondanks  het ontbreken van sneeuw toch een heerlijk sfeertje.

De andere recreatieve bezigheid was het maken van boswandelingen, dit keer stiekem ook met het doel een leuk klein kerstboompje te scoren. Wat opvalt is dat iedere keer als we het bos inlopen, er steeds weer nieuwe dingen  te zien zijn. Ook heb je vaak het gevoel op een totaal nieuw pad te zitten en herken je niks meer terug. Soms zitten we dan ook op daadwerkelijk een nieuw pad (nee we zeggen niet dat we verdwaald waren), en is het even zoeken om de weg weer terug te vinden. Vaak is het gewoon een pad dat bekend zou moeten zijn, maar opeens onbekend lijkt.  We zullen nog heel vaak, in alle jaargetijden, het bos in moeten om er echt bekend te worden. Het mooie nu waren de sinister aandoende mistige open plekken die je tussen de bomen door kan zien, echt zo'n plek waar geesten rond zwermen .

Vage mist

Over verbouwen valt momenteel weinig te zeggen, het ligt allemaal een beetje stil, met stormen en temperaturen rond het vriespunt is het is veel te bar en koud om  aan de gang te gaan. Een echte bouwvakker zou zich niet laten tegen houden, maar ik ben geen echte bouwvakker, maar een simpele IT'er die rond deze tijden zich liever bezig houdt met het adagium:  "tel uw zegeningen", en dat zijn er onder tussen heel wat. Ben nog steeds heel erg blij met het huis en de plek. In het dorp zijn we ook helemaal opgenomen, en dat voelt ook heerlijk. Verder is het heel fijn dat iedereen meehelpt, langskomt en met ons mee geniet, dat is echt een enorme toegevoegde waarde en een goede manier om contacten te onderhouden en nieuwe mensen te leren kennen.

Over deze blog mag ik ook niet klagen, dik 3600 unieke bezoekers hebben dit jaar mijn  blog gelezen, en dat is meer dan twee keer zo veel als vorig jaar. De advertentie inkomsten zijn ongeveer anderhalve euro per maand,  je begrijpt dat ik voorlopig nog niet kan leven van het schrijversbestaan.

Prettige kerst allemaal, en een voorspoedig 2014!

Collectie wilde kerstbomen

Storm en Stuifsneeuw

Afgelopen vrijdag (6 december 2013) maar eens wezen kijken of de Sinterklaasstorm, in Duitsland Xaver genoemd, nog schade had aangericht. Niet alleen in NL lag het treinverkeer plat ook in Duitsland, nou dan moet het wel een enorme storm geweest zijn, en je weet het maar nooit als bouwvalbezitter.

's Morgens Erwin opgepikt en op weg gegaan, her en der wat omgewaaide bomen gezien, maar verder viel de schade mee, zo bezien vanuit de auto. Toen we Hagen voorbij waren en Sauerland in zicht kwam begonnen de temperaturen rap te dalen, de motregen werd langzamerhand sneeuw, en de wereld werd wit. Moest wel weer even aan de sneeuw wennen, de vorige winter is nog maar zo kort geleden en daar gaan we alweer, winter 2013 twee punt nul, waarom heb ik geen huis in Spanje gekocht ?

Winter 2.0 in 2013

Behalve sneeuw begon het ook weer steeds harder te waaien, en eenmaal bij Stünzel  lagen er  al 50 cm hoge sneeuwduinen, een prachtig gezicht. Het pad opdraaien met de auto lukte niet, veel te glad en te stijl. Eerst maar de auto aan de weg gezet, en de kachels aangemaakt want min twee graad buiten en plus twee binnen, midden op de dag. Toen de kachels branden het pad sneeuwvrij gemaakt en de auto voor de deur gezet.

Een eerste inspectie rond het huis gemaakt en gelukkig vakt de schade mee, alleen de oude schuurdeur is open gewaaid, en het luikje boven het eendehok. Alle zeilen en plastic windvangers zijn keurig blijven zitten, dat is mooi want er zullen nog wel meer stormen komen deze winter. Ondertussen waait en sneeuwt het nog flink, en dat betekent stuifsneeuw in Stünzel.  De hele schuur is dan wel dicht met een zeil, maar helemaal bovenin zit een klein gat van 10x15 cm, weet nog goed dat Bert en ik het wel goed genoeg vonden zo. Nou, door dat kleine gat is een enorme hoeveelheid stuifsneeuw naar binnen gewaaid, in het midden van de schuur liggen zelfs kleine bultjes sneeuw. Samen met Erwin er maar een plankje voor gezet. Ook op zolder kleine bulten stuifsneeuw, die door de nokken naar binnen zijn gewaaid.  Daar moeten we dan nog maar eens naar kijken hoe dat opgelost kan worden. Stuifsneeuw is hardnekkig spul, dat door de kleinste kieren naar binnenkomt, en meters verderop neer komt. 

Stuifsneeuw

Elektricien

Tweede  doel van deze trip was een gesprek met de elektricien, onder zijn supervisie leggen we zelf de elektriciteit aan.  Plan is namelijk om met een elektrische doorloopgeiser  warm water te gaan opwekken, verder wil ik voor de verwarmingsinstallatie een elektrische backup ketel indien alle andere (hout/pellet) warmte bronnen het opgeven. Voor dit soort apparaten is krachtstroom afgezekerd op 40A nodig, dat is niet standaard, en daarom maar eens nagevraagd of dat wel kan en mag. Gelukkig is dat dit geen enkel probleem en kunnen we doorgaan met deze plannen. Verder was hij te spreken over de keurig aangelegde stroomleidingen in kamer 7, 8 en 9, we zijn op de goede weg dus, altijd fijn om te weten.

Relax

De rest van het weekend gebruikt om te relaxen. Dit onder andere door eens bij de rommelmarkt in bad Berleburg rustig rond te kijken. Heb hier het missende kachel dekseltje gevonden, beter gezegd Erwin vond het in een enorme stapel rotzooi, precies elf en halve centimeter doorsnee. De man heeft verder ook nog veel andere interessante spullen, maar iedere keer weer andere prijzen, dit keer was hij erg duur.  Ook moet je nog al zoeken, want alles ligt in diverse kleine schuurtjes die zo vol zijn dat je er amper doorheen kan lopen.  Mocht je nog interesse hebben in een klein of groot gewei, die kan ik wel meenemen voor een leuk prijsje.

Verder even boodschappen gedaan want de gehele inhoud van de vriezer was ontdooid. Want blijkbaar bij twee graden boven nul slaat de koelkast, en daarmee ook het vriezer gedeelte niet meer aan. Gevolg is dat na een week, het in de vriezer boven nul wordt en je het ingevroren brood en vlees ontdooid en kan weggooien, zonde.  Snel boodschappen gedaan en weer terug want de kachel moet blijven branden natuurlijk.

Toen we terugkwamen sneeuwde  het zo hard dat we amper het dorp nog in konden, we moesten in het donker manoeuvreren tussen hoge sneeuwduinen, en het pad van het huis kwamen we niet meer op. De auto maar aan de weg laten staan en snel naar binnen gegaan. De buren kwamen even later nog even langs met heerlijke Nikolaus Schnapps en koekjes, zo aardig! Gezellig een houtje op het vuur, drankje er bij, zo komen we de winter wel door.

De Dinsdagsvrouwen

Dat is leuk wakker worden, ligt er opeens een pakje in de brievenbus met daarin een boek en een briefje. Blijkt deze blog onder andere als inspiratie is gebruikt voor het net uitgekomen nieuwe boek van de Duits/Nederlandse schrijfster Monika Peetz getiteld: "De Dinsdagvrouwen - Te hooi en te gras" (originele Duitse versie Die Dienstagsfrauen zwischen Kraut und Rüben). Mooi dat ik in de aftiteling genoemd wordt, en een handtekening van de schrijfster, maar leukste is toch dat al ons werk en inspanningen anderen weer inspireert, ja dan voel je je wel vereerd.

Ben natuurlijk direct het boek gaan lezen, en kon gelijk ook niet meer stoppen ook. In het boek wordt heel subtiel de spanning langzaam opgebouwd,  tegelijkertijd is het ook humoristisch, en bevat allerlei punten waarvan deze blogschrijver denkt komt me bekend voor (big smile).

Verhaal speelt zich af in klein Duits dorpje ver weg van het stadse leven in en rond een oude vervallen school.  Bedoeling is de school om te bouwen tot een B&B voor gestreste stedelingen. Het dorp en zijn bewoners spelen een rol, de onderschatting van de hoeveelheid werk,  geldzorgen zo'n bouwval is altijd duurder dan vooraf gedacht, dan is er nog een vreemde man en een club (dinsdags) vrouwen die te hulp, kortom alle ingrediënten voor een goed boek.

Voor lezers van deze blog en  bezoekers van het huis zitten in het boek leuke herkenbare details, o.a. dat de eigenaresse van de school een blog schrijft, 41 ramen en nog zo wat. Ik ga hier echter niet uit de school klappen en zeg: ga dat boek lezen!

PS. kan niet wachten op de film, heb nog wel een filmset locatie in de aanbieding trouwens.

Afgelopen vrijdag gespot in de boekhandel in de Goorn.
Ook leuk om te geven voor Sint en kerst!

Bloed, zweet en tranen met een vleugje herfst

Het is al een tijdje stil op de blog, niet dat er niets meer te melden valt, maar meer omdat de vermoeidheid toe geslagen heeft. Deze maand zijn Bert en ik nog een bijna een week in het huis geweest en hebben geprobeerd nog een flinke slag te slaan met het verwarmingssysteem, we zijn ver gekomen maar  helaas kan de ketel nog niet aan.   Nu is zo'n blog natuurlijk veel leuker als het niet een saai verslag is van wat wij volgordelijk zoal gedaan hebben die week, nee veel leuker is het om te lezen dat het best wel zwaar was, dat we 24 uur bij elkaar op de lip zaten, irritaties hadden, ongelukken hadden, slecht te eten, te veel drank, kou, ellende, enzovoort...... maar jammer, zo was het ook weer niet.

Eerste sneeuw 2013/2014

Begin november kwamen we op een dinsdagmiddag in Stünzel aan en het begon gelijk te sneeuwen, dit bleek echter het weerkundige dieptepunt ,daarna werd het gelukkig alleen maar warmer.  Na de sneeuw kwam er  regen, en die kwam  een week lang 24/7 naar beneden vallen. Naar buiten zijn we niet geweest, op een keer bouwmarkt-boodschappen doen na, dus eigenlijk helemaal geen last van gehad.  Dit keer hadden we voordat we weg gingen in Nederland al genoeg etenswaren ingekocht, dus geen zorgen over boodschappen doen en wat zoal te eten. Het was tevens mijn vuurdoop om op de hout gestookte Siegherd te koken, is echter heel leuk om te doen en goed bevallen. Wat je dus niet moet doen is kunststof bakjes, die volgens het etiket in de oven kunnen, in een dergelijke houtoven te zetten. Bakje vatte nota bene binnen enkele minuten vlam, was net op tijd er bij, en gelukkig was het eten nog goed. 

Zweet

Door de goede voorbereiding konden we ons puur en alleen concentreren op het leggen van 15mm koperleidingen in de muren. Ondanks het feit dat alles al gehakt en gefreesd was, bleek het toch noch op veel plekken niet goed genoeg. De leiding kwam niet diep genoeg, bochten waren te strak, dus al met al nog weer heel veel extra gehakt, gefreesd en geboord.  Valt verder weinig over te zeggen behalve dat het simpelweg enorm veel meer werk is dan je van te voren inschat. Dit ondanks het feit dat je al doende leert, en bepaalde situaties steeds makkelijker en sneller worden opgelost, blijft het gewoon heel veel werk. Deze klus gaan we alleen nog maar af krijgen door gefocussed te blijven, veel tijd te investeren, heel veel doorzettingsvermogen en vooral geduld.

Bloed

Vraag niet hoe, maar het kan, had maar liefst twee keer het stuk vel tussen duim en wijsvinger klem tussen de beitel en het handvat,  AU!  Gelukkig kon Bert me bevrijden door met behulp van een schroevendraaier het handvat los te wrikken.  Qua ongelukken is het daar gelukkig bij gebleven, we rekenen de normale splinters, gescheurde nagels en andere kleine beschadigingen en onverklaarbare bloedplekken op ons lijf maar niet mee, die zijn er standaard.  Fysiek is het wel zwaar, de hele tijd in rare houdingen op onmogelijke plekken, plus de daarbij behorende krachtsinspanningen om met de zware materialen te werken eisen hun tol.  Dit vraagt om een hoop rust, en een massage zou ook niet slecht zijn, 't is wel topsport zo langzamerhand.

Kwam er opeens een stukje houtsnijwerk
te voorschijn

De beitel waar mijn vel
in vast zat

Nu aan het eind van de herfst zijn we dus op het punt dat het hele trappenhuis, de gang op de eerste en alle kamers op de tweede van buizen zijn voorzien.  In principe zou je dit al aan kunnen sluiten op een warmtebron en daarmee houd je waarschijnlijk al het grootste deel van het huis vorstvrij.  Een aantal technische en organisatorische zaken staan dit echter nog in de weg, zo moeten de buizen nog op de standleidingen worden aangesloten, moet er nog een ketel en pomp worden geplaatst en tevens de daarbij behorende stroomaansluiting in de kelder.  Qua timing zitten we nu op een slecht punt, want het gaat heel koud worden (afgelopen week al -5) en om nu water in de buizen te doen, zonder dat we er bij zijn lijkt me niet een goed idee. Zeker in het begin als het systeem gaat draaien wil ik er permanent bij zijn, om te kijken hoe het gaat, maar aangezien mijn vrije dagen ook zo goed als op zijn, kunnen we dit dus beter naar het voorjaar gaan tillen.

Tranen

We hebben dus keihard gewerkt om het systeem nog voor de winter aan de praat te krijgen, maar dat gaat realistisch gezien dus niet lukken om bovenstaande redenen, en daar bij komt ook dat fysiek niet haalbaar zou zijn, er is te veel kracht nodig, en wij moeten ook aan onze rust denken. Bovendien is mijn vaste klusmaatje voorlopig niet beschikbaar en in deze donkere herfst / wintertijden is heen en weer rijden stukken zwaarder dan in het voorjaar/ zomer.  Mede hierom was het dus wat stiller in de blog dan u gewend was, ik moest simpelweg enige tijd aan het idee wennen dat het niet gaat lukken om de centrale verwarming voor de winter draaiende te hebben. Nog meer moeite koste het besef dat dit gegeven geen schande is, maar er gewoon bij hoort.

Herfst

Herfst

Zaterdag nog even met mijn vrouw Aafke naar Stünzel geweest om eens even te kijken hoe de situatie daar nu is. Het is plotseling nogal koud is geworden, we hebben het over temperaturen van vijf graden onder nul 's nachts. Gelukkig viel alles mee, in huis is het nog steeds boven nul, de thermometer stond op 3,5 graad in de keuken. Toen we binnen kwamen stond er een pak koekjes als welkom van de buren, zo aardig weer!  Verder de bestelling van Amazon opgehaald, met daarin nieuwe schoenen en laarzen voor Aafke, eindelijk winterschoenen die niet lek zijn.

Heinz in actie

We hebben de koelkast leeggehaald, de kruidenplantjes ingepakt en wat andere kleine winter-klaar-maak-klusjes gedaan. Daarna lekker in het bos gelopen, met de buurman gekletst, die onderwijl druk bezig is om met de kettingzaag uit boomstammetjes allerlei kerstsnuiterijen te maken voor de verkoop.  Daarna nog even langs de Duitse supermarkt voor het inslaan van yoghurt en de nodige andere zaken die bij ons in NL vele malen duurder zijn.

Tot het voorjaar gebruiken we huis waarvoor het ook bedoeld is: een weekend en vakantiehuis! Voorlopig alleen relaxen en genieten dus, houtkachel aan, lekker eten en slapen onder een elektische deken, zo komen we de winter wel weer door.

Overvloedig regen kan ook mooi zijn

Herfstvakantie 2013

Zit je wel eens rustig op de bank Frank? Kijk je wel eens uit het raam? Doe je wel eens niks? Enig idee waarom  je zo moe bent vandaag ? In plaats van blog schrijven heb je voor het Greatesthitslive project een Facebook pagina in elkaar gezet. Dit terwijl je nog geen dag terug bent van een herfstvakantie in je Duitse bouwvallige zoete inval, die je ook nog onderbroken hebt door drie dagen in NL te gaan werken, terwijl ook nog het huis van je dochter bijna afbrandt, obsessief, gek, prettig gestoord, oordeelt u zelf maar.

De werkvoorbereiders

Lekker in de herfstzon

Als werkvoorbereiders voor de herfstvakantie gingen Bert en ik donderdagavond al naar Stünzel om de puinhopen die we de vorige keer hadden achtergelaten zoveel mogelijk op te ruimen, en er voor te zorgen dat we nog een slag konden maken met de verwarmingsleidingen. Vorige keer waren we gestopt omdat de buizen op waren, inmiddels zijn er weer nieuwe dus konden we meteen aan de slag. Bert houdt niet van knietjes in de leidingen, en leeft zich daarom geheel uit met het buigijzer, het aantal koppelingen wordt hierdoor steeds verder gereduceerd, en ook houden we steeds minder restjes over.  Netto resultaat na twee dagen is dat de tweede verdieping, het trappenhuis van een naar twee, en nog wat stukken op het eerste bordes van buizen zijn voorzien, dat schiet al aardig op dus.

Daarnaast heeft Kees nog kamer 7, 8 en 9 van nieuwe stroombekabeling voorzien, net voor de grote club mensen aankwam.  Nu het grove hakwerk gedaan is en de diverse leidingen geplaatst zijn, kunnen kamer 7, 8 en 9 ook weer gebruikt worden als slaapkamer, dat is toch we weer een kleine mijlpaal. Bovendien hebben we deze kamers nodig als we in kamer 1 en 2 gaan hakken, en staat ons dus niks meer in de weg om dat te gaan doen, alleen misschien de winter die aanstaande is. Ik laat me ook niet gek maken, we zien zien wel hoe ver we gaan komen dit jaar. Tenslotte weet ik nog steeds niet wat voor verwarmingsketel er komt, wel dat het pellets als primaire brandstof worden, maar het precieze keteltype is nog niet duidelijk op dit moment.

Steeds drukker

Vanaf zaterdag stroomt het huis echt vol en zijn we opeens met zijn twaalven (Bert, Els, Kees,
Lianne, Eliza, Rixt, Aafke, Frank, Anne Bouke, Karin, Cor, Chris en een hond).  En net als vorig jaar wordt het ook weer erg mooi en warm herfstweer, echt weer om buiten dingen te gaan doen. Dan heb ik het over lekker buiten lunchen, vakwerk verven en overstek in de schuur dicht timmeren met planken, die dan ook weer geverfd kunnen worden.  De kraanvogels vliegen ook weer over, maar maken dit jaar helaas geen stop, jammer maar wellicht volgend jaar dan misschien.  Zondagavond rijden Bert en ik weer naar West Friesland, moet helaas werken en kon  door onvoorziene omstandigheden geen hele week vrij krijgen.

Woensdagavond laat weer terug in Stünzel, samen met mijn zoon. Diezelfde avond, of eigenlijk nacht, komt er nog meer familie en aanhang.  We moeten ze ophalen in Bad Laasphe, want ze zijn enigszins verdwaald in de donkere nacht zonder navigatie en bellen ons op voor instructies.  maar ja, lastig  want hoe leg je nu uit waar ze heen moeten rijden als je niet weet wat er daar op de borden staat.  We besluiten naar Laasphe te rijden  en voor de bank aldaar te wachten, zodat ze achter ons aan kunnen rijden. Middernacht, enige mannen in leren jassen voor de bank, trekt ook de aandacht voor de politie, die dan ook een extra rondje rijdt.  Niet veel later treffen we de familie en rijden we de donkere berg weer op. De tweede auto met familie is met navigtie van de kaart verdwenen, en melden dat ze inmiddels in een donker bos op een zandpad rijden. Ze zijn vlakbij maar hebben waarschijnlijk niet helemaal het goede adres ingetikt, Stünzel heeft wel drie straten namenlijk. Via de telefoon praten we ze naar het Gasthof en zitten we om 01:30 aan de borrel met de herfst ploeg 2: Ekko, Marjolein, Cor, Julia, Jordi, Peer, Pier, Wiepkje, Annebouke, Cor, Chris, Ekko, Rixt, Aafke en Frank

Hooischuur

Overstek wit, balken bruin en
eerste vakken met leem

Het is de hele week al mooi weer met zelfs temperaturen tegen de 20 graden, prima weer om nog een slag aan de hooischuur te geven. Het vakwerk heeft een eerste laag bruine lak gekregen en de planken van het overstek zijn wit geverfd, was wel even een tour om bij het bovenste puntje te komen, maar uiteindelijk gelukt met een ladder op de steiger.

Vervolgens zijn we met stampleem begonnen om de vakwerk vakken dicht te maken. In ieder vakwerkvak timmer je drie (pan) latten, links, rechts en onder. Vervolgens maak je buitenkant dicht met stevige planken en een plaatje boord van 5mm die precies in het vak valt. Dan zet je aan de andere kant van de balk een plank, en ga je de leem met een moker er instampen. Dit doe je totdat er geen verdichting meer is, en dan kan je verder met de volgende laag. De bovenste laag is het lastigst omdat je dan niet naar beneden kan slaan, maar zijwaarts de leem plat moet slaan. Dacht eerst dat dit wel een leuk klusje voor de jonge kinderen zou zijn, maar nee, dit is echt heel zwaar en uiteindelijk was het alleen Ekko nog die de kracht had!  De kinderen hebben wel heel goed geholpen met het aanvoeren van leem. Ze scheppen de leem in emmers die vervolgens via een katrol naar boven worden getakeld.

Stampleem duo Ekko & Ekko in actie

Leem zit er in, nu nog een laag kalk

De eerste vijf vakken zijn dicht nu, dit gaat nog behoorlijk wat tijd kosten om alles dicht te krijgen. Vraag is ook of we dat wel willen, want het open karakter nu geeft wel een erg mooi uitzicht en veel licht binnen, te overwegen valt dan ook om er over de hele breedte veel glas in te zetten. Dit zal wel overlegd moeten worden met de Denkmalschutz vrees ik, maar wel iets dat ik serieus overweeg nu. Maar zelfs met glas, is er voorlopig nog genoeg te leem  te stampen, wie wil kan zich aanmelden, het is zwaar maar relaxed werk in de buitenlucht, dat je geheel tot rust laat komen, heel therapeutisch.

Opruimen

Na de zomer is er achter wat puin zo her en der achtergebleven, verder is er door de hooischuurklussen weer een hoop resthout bijgekomen. Ook komt de winter er aan, dus is het hard nodig om ook de tuin winterklaar te maken.  Met zo veel mensen is dit echter helemaal geen probleem en binnen no time, zijn alle bladeren bij elkaar geharkt, al het puin geruimd,  kubieke meters hout gehakt, lekkende dakpannen in de hooischuur vervangen, een oude grijper verwijderd, trampoline opgeruimd, gordijnen gemaakt, en alle kamers gedweild en stofgezogen.

De puinruimers

Van onszelf hadden we nog doosje stoofperen mee, Marjolein had ook peren mee zodat er lekker stoofperen gemaakt konden worden. Buurman Heinz had nog wat appels over die we zelf plukken mochten, zodat we echte Heinz Appelmoes gemaakt  hebben, erg lekker! 

Jagdgenossenschaft

Als eigenaar van een stuk grond in jachtgebieden wordt je ieder jaar door het jagersgilde gecompenseerd op de jaarlijkse vergadering. Vooraf komt de voorzitter je een envelop met geld thuis brengen, we krijgen maar liefst twee euro nog wat, nou daar kan je wat mee! Daarna wordt je uitgenodigd in de dorpskroeg om de vergadering bij te wonen, het bestuur te kiezen, eventueel bezwaar te maken en te stemmen over allerlei kleine en grote zaken. Bijzonder vond ik wel dat de penningmeester alle transacties van het gehele jaar ging door nemen, met tot op de cent nauwkeurige bedragen. Zo heeft men drie week wel vijf  euro rood gestaan, en daardoor een rente verlies van enige centen geleden, is gelukkig weer goed gekomen door de storting van contributie. Gelukkig was er nog wel geld genoeg om het hele dorp te trakteren op een heerlijke maaltijd aangevuld met lekkere biertjes en natuurlijk Schnapps, het was nog lang onrustig in Stünzel.


Over de hele  herfstvakantie maar liefst 21 mensen op bezoek gehad, niet allemaal tegelijk maar in verschillende ploegen. Was wederom bere gezellig en met zoveel mensen maak je ook weer een hoop voortgang.  Natuurlijk is er ook nog van het bos en de herfst genoten en zijn er kraanvogels overgevlogen die  helaas niet geland zijn, jammer genoeg heb ik mezelf te weinig tijd gegeven om hier bewust van te genieten, moet af en toe even niet vergeten dat het hier een vakantiehuis betreft en dat relaxen gewoon mag en moet.

Hier wordt gewerkt!

Hoe betaal je een tweede huis in Duitsland ?

In vele opzichten is Duitsland een modern en relaxed land. Echter wat ik nu toch mee maak om het huis te betalen is toch echt wel apart. Laat ik wel eerst vertellen dat wij het huis niet kopen via een makelaar, maar in feite de negatieve erfenis van de vorige bewoner overnemen. Niemand wilde zijn erfenis bestaande uit schulden hebben, daarom moest de notaris een koper zien te vinden die het huis overneemt. In feite krijgen wij het huis voor niks en betalen de uitstaande schulden af. Eén grote schuld bij de bank, een schuld bij de olieboer en dan nog vele andere kleine schulden.

Te koop bordje, niet meer nodig

Op 19 juni 2012 zaten wij bij de notaris in Bad Berleburg om het koopcontract te tekenen. Nu zou je denken dat je dan net als in NL eerst geld moet overmaken naar de notaris, hij dan op zijn rekening kijkt of het er is, en dat je dan het eigendomsbewijs krijgt. Makkelijk, veilig en de notaris als onafhankelijke partij in het midden, dat is zijn rol zou je zeggen.

In ons geval liep dat allemaal anders, de eerste verassing was dat we het koopcontract ondertekenden en dat er niet eens gevraagd werd naar de betaling. Ik vroeg nog waar moet het geld heen overmaken, maar de notaris zei niks te doen, totdat hij een rekening zou sturen.  OK, wij wachten, en wachten, maanden gingen voorbij en ondertussen zijn wij al flink aan het verbouwen en krijgen we zelfs Denkmalschutz medewerking.  Eind september volgt er dan post van de notaris waarin staat dat er betaald moet worden.

Nou verwacht je een keurige factuur en een bankrekeningnummer waar het heen moet, maar nee, het bedrag dat betaald moet worden blijkt opgesplitst in vier stukken.  Drie schuldeisers die publiek ingeschreven staan, en als vierde de notaris zelf. Iedere schuldeiser moeten we zelf apart betalen, en er geldt voor ieder stuk een andere te betalen dagrente vanaf verschillende data. Nu is het dus de bedoeling dat je zelf de drie stukken overmaakt naar drie banken, plus de daarbij behorende dagrente. Je moet zelf maar uitrekenen om hoeveel dagen het gaat, en wat dan het totaal is.  Om dit over te maken moet je natuurlijk de IBAN en BIC nummers er bij zoeken, ik betaal gewoon via een Nederlandse bank namelijk.

Als je de drie stukken dan hebt betaald, dan neem je de koopsom en trekt daar de drie betalingen en rente af, wat je dan nog overhoudt betaal je aan de notaris. Wat hij daar dan nog mee doet blijft een raadsel volgens hem zijn er nog veel kleinere schuldeisers. Ik plaats hierom dit artikel pas een jaar later, want ik verwachtte nog wel wat te horen. Is echter niet gebeurd, heb niks meer gehoord van de notaris.

Deze vreemde betaalprocedure begreep ik in eerste instantie helemaal niet, dus ik betaalde niets en wachtte op een duidelijke rekening, hij had toch duidelijk gezegd wacht op de rekening. Waarop de notaris dus dacht dat ik niet betaalde, en in plaats mij daarover te bellen of een herinnering te sturen, ging hij willekeurige mensen in het dorp bellen om hen te vragen dat ze ons niet meer in het huis moesten laten.  Dat deden ze gelukkig niet, en vonden hem gelukkig ook een tikje maf, ligt dus niet aan mij.

De trotse eigenaren vlak na aankoop van hun bouwval

Verder is het nu maar afwachten of de schuldeisende  partijen hebben ontvangen wat ze willen ontvangen.  Een kind kan al zien,  dat als je het zo ingewikkeld maakt het op talloze manieren fout kan gaan. Ik ben geen notaris, maar wordt gedwongen zijn werk te doen (en nog betalen ook), als dat maar goed gaat. Denk dat de Duitse notarissen nog veel kunnen leren van  hun Nederlandse collega's, op het gebied van simpliciteit en transparantie.

Denk nou nog maar niet dat het klaar is, na de betaling hierboven krijg je nog de rekening van de inschrijving in het Grundbuch (Kadaster), Overdrachtsbelasting,  265 euro voor iets vaags en de rekening van de notaris zelf, al met al zo'n 4500 euro kosten.  Na een half jaar kan je jezelf dan pas echt de eigenaar noemen.

De stofbende

Stünzel, Zaterdag 5 oktober 2013

Lekker aan het uitbuiken van een grote pan pasta en salade gemaakt door Janine. Hebben we ook wel nodig want sinds woensdag zijn Bert en ik aan het sleuven slijpen en hakken voor het verwarmingssysteem. Janine zorgt voor de lekkere catering zodat wij mooi door kunnen werken, en dat merk je, want het schiet al aardig op.

Inmiddels zijn de sleuven klaar in kamer 9, het trappenhuis op de tweede verdieping, de beoogde douche ruimte, trappen naar de eerste en tweede verdieping, de dames WC en de hele gang boven naar de badkamer. Het sleuven slijpen gaat redelijk makkelijk op de lange rechte stukken, dankzij de machine van Hubert. Problemen blijven echter de rare hoekjes, die kan je alleen met de sleuvenmachine in de hand doen, maar dat is heel zwaar en de machine gaat vaak met ons zelf aan de loop. Dat lossen we dan weer op met een lat op de muur, maar dat kost allemaal extra tijd natuurlijk. Voor de deuren heeft Bert nu een mal gemaakt, die je in de deurposten kan zetten zodat die nu ook snel van sleuven rondom kunnen worden voorzien. Al doende leren we, en maken we steeds meer speciaal gereedschap bij.

Nu aan het eind van de dag de waanzinnige stofwolken wat zijn opgetrokken wordt het duidelijk dat het een enorme stofbende aka puinzooi het is in huis. Overal ligt stof, van dat fijne stof dat ook na  het stofzuigen er gewoon nog steeds ligt. Ben bang dat het wel drie keer stofzuigen en meerdere keren dweilen wordt wil je dit ooit weer schoon krijgen. Gelukkig zijn de slaapkamers schoon, want we hadden heel slim, natte lappen voor alle deuren gelegd en dat heeft bijzonder goed geholpen.

De deur mal in actie

Het mysterie van de nogal slecht werkende cirkelzaag is ook weer opgelost, bleek dat de schroeilucht niet werd veroorzaakt door een stomp zaagblad, maar doordat het blad verkeerd om zat. Hij zaagde dus met de achterkant, en dat is dus niet aan te bevelen, stank en herrie en zagen ho maar.   Blad omdraaien had direct het beoogde effect.

Voor zondag staat nog in de planning om de leidingen onder de deuren door te maken op de eerste, zodat de volgende keer de buizen er ook in kunnen. Als dat allemaal lukt zijn we een eind gekomen, zou wel erg fijn zijn, want de hele dag met een constant beslaande veiligheidsbril, stofmasker en gehoorbeschermers begint wat claustrofobisch te worden.

Verrassingen

Altijd weer een verrassing wat je aantreft als je in Stünzel komt. Zo heeft mijn zwager Kees vorig weekend kamer 7 en 8 van nieuwe stroomkabels heeft voorzien,top!. En mijn zus heeft de originele woonkamer gordijnen gevonden, gewassen en weer opgehangen. Verder treffen we magnetron, een collectie wijnglazen, handig want de oude waren bijna allemaal stuk. Een van de buren heeft een 140x210 matras in prima staat langs gebracht, en tevens treffen we een kastje.Langzamerhand steeds meer kasten, is ook wel handig met die stofbende. Ook staat er nu een Senseo voor de snelle koffie, nou ja als je weet hoe dat moet, ik kreeg slechts een waterballet. Als klap op de vuurpijl kwam er ook nog een stuk plafond in het trappenhuis met een hels kabaal naar beneden vallen, terwijl we net zaten te eten, had al gezien dat het los zat, maar ja, altijd weer een nieuwe verassing in zo'n bouwval.

Nu kan ik nog vertellen, dat we alweer op een kalender staan, een internet test set van Vodafone hier hebben, de glasbak aardig bijgevuld is, uitgenodigd ben voor het Jagdgenossenschaft en dat we ook nog wat afwerking aan de hooischuur hebben gedaan. Dat wordt echter veel te veel, dat schrijf ik wel in een volgende blog bericht. Nu kijken of dat Vodafone LTE (5G) echt werkt, door deze blog te publiceren.

Eerste twee kamers van verwarmingsbuizen voorzien

Afgelopen week wezen klussen met Bert en weer een kleine mijlpaal bereikt: kamer 7 en 8 op de tweede verdieping zijn van temperierungs verwarmingsbuizen voorzien. We hebben nu een goed inzicht hoe de verschillende situaties op te lossen en kunnen nu goed bepalen hoeveel werk het nu eigenlijk is. Het was slecht acht graden buiten en binnen ook nog maar veertien, dus hoog tijd dat weer wat voortgang boeken op dit gebied.

De schuine wanden zijn inmiddels dicht en de  sleuven waren al eerder gemaakt, dus konden we ons deze keer volledig bezig houden met het plaatsen van de buizen. Ieder ruimte krijgt drie circuits A, B en C. A ligt op de hoogte van de vloer en zit net onder de plint, B op 18cm en C op 135cm.  A is een ringleiding die de kamer rond gaat, en dient ter drooglegging van de muur. De B en C leiding zitten alleen in de buiten muren, gaan heen en terug en bestaan dus uit twee buizen. De C leiding gaat om de ramen heen.

Kamer 7

Als eerste hebben we de C leidingen aangelegd, moeilijkste hier is dat de leiding goed strak tegen het hout van de raam kozijnen moet zitten. Dit valt niet altijd mee, want op de hoeken komen knietjes en dan krijg je afwijkingen. Verder kan het probleem zijn om de buis in de sleuf te krijgen, want die moet links en rechts strak vast tegen het kozijn zitten, en dan heb je soms geen ruimte meer om de buis er in te duwen. Op twee plekken hebben we dan ook de raamlijsten voorzichtig moeten verwijderen. Voor de rest is het recht toe recht aan werk, en dank zij het gebruik van perskoppelingen behoorlijk snel te doen.

De B-leiding is nog simpeler dan C want hier geen ramen die in de weg zitten. Geen keerpunt in de muur, en op de makkelijke hoogte van 18cm. Deze leiding zat er dan ook zo in.

Kamer 8

De A-leiding heeft me vooraf heel wat kopzorgen gegeven, want deze moet onder deuren door, en je wilt geen leiding in het zicht. Verder moet de A leiding aan beide kanten van de muur zitten maar hoe leg je dat dan aan zonder de halve muur te slopen? Onder iedere muur, op iedere verdieping in dit vakwerk huis zit een 14cm dikke balk, en die kan niet weg. Verder ligt de leiding op vloer hoogte en dus moet er een sleuf met de hand gehakt worden, want daar komt geen enkele machine bij. Gelukkig is het stucwerk zacht en moet de buis een beetje half onder de plint half in de muur zitten, dus valt dit klusje nog net te doen met een handbeitel.

Onder deur door

Het deur-probleem lossen we op door een sleuf te zagen in de vloerplanken. Later zal er dan wel een drempel op moeten om het weg te werken, drempels zitten  nu nog nergens namelijk. Is niet zo'n probleem want dat helpt dan weer tegen tocht onder de deuren door. Andere complicatie, de A-leiding loopt op vloer hoogte en moet dan twee centimeter zakken in een gleuf onder de deur. Dan zit er ook nog een deurlijst in de weg, en het zou leuk zijn als de deur ook nog dicht kan. De buis  moet ook nog in de gleuf gedrukt kunnen worden tijdens de aanleg. Dit kan alleen worden opgelost door een stukje van de deur lijst te halen en de buis met een buigijzer precies op maat te maken.

Nu heb ik een buigijzer, maar waar is die gebleven? Na het hele huis drie keer doorzocht te hebben, denk ik toch in NL. Heinz de buurman die alles in drievoud heeft, heeft er helaas ook geen om te lenen en de plaatselijke loodgieter neemt de telefoon niet op. Ik besluit dan maar naar zijn huis te rijden.  Onderweg zie ik zijn auto staan bij een klant, en ik loop daar binnen om te vragen of ik zijn buigijzer kan lenen. Die dingen worden volgens hem niet meer gebruikt, alles met flexi buis tegenwoordig, dus geen enkel probleem, ik krijg er zo een mee.

Deur probleem opgelost, nu nog het wand probleem, hoe leggen we een keer punt buis  in U-vorm in een bestaande muur? Buis ligt op de vloer in ene kamer en moet dan door de muur, en in de andere kamer weer terug op de vloer uitkomen. Dit lossen we, na veel discussie, op door de buis bij de doorgang omhoog te halen, dan aan de ene kant een knietje er op persen, en dan de buis door de muur drukken. Vervolgens genoeg stukwerk weghakken zodat je met een knelkoppeling er net bij kan, met perstang lukt dat niet namelijk.

A-leiding door muur in  kamer 7

A-leiding aan de andere in kamer 8 met knelkoppeling

Nu weten we dus dat we in de praktijk voor twee kamers 27 buizen van 5 meter nodig hebben, daar bij komen dan nog zo'n 60 koppelingen bij. Dankzij het gebruik van perskoppelingen konden we dit in anderhalve dag aanleggen. Nu we weten hoe het werkt, denk ik wel dat het ook wel in een dag zou kunnen, dus twee kamers per dag exclusief het hakken van sleuven dan. Nog 15 kamers te gaan en een trappenhuis...... wij zijn lekker bezig!

Veel gestelde vragen:

• Waarom koperbuis en waarom niet de veel goedkopere vloerverwarmingsbuis ? 
• systeem werkt met hoge temperaturen 70C, ipv. 30-35C, bij hoge temperaturen zijn de geleidingseigenschappen van kunststoffen vloerverwarmings buizen niet optimaal en dat wil je niet.
• Waarom geen rolkoper gebruikt ?
• zou ook kunnen, maar dit is zachter en wat lastiger te bewerken dan buizen. Verder heb ik hele lange rechte lengtes en dan is een enkele rechte buis wel zo handig.
• Is koper niet erg duur?
• Ja, maar koper in Duitsland is veel goedkoper dan in  NL, en verder wordt het gratis bezorgd. Prijzen wisselen overigens per dag, momenteel is de prijs alweer 2 euro per buis lager dan in maart. En  bij grote aantallen zijn interessante kortingen te bedingen.
• Vergeet niet dat radiatoren ook geld kosten, in  het zicht hangen en meer stookkosten meebrengen. Wandverwarmings buizen zijn dan wel veel goedkoper, maar dat vereist dat alle muren volledig worden gestript en opnieuw moeten worden gestuced, ook niet goedkoop.Nu behoeven alleen de gleuven dicht te worden gestuced, dat is aanmerkelijk minder werk.
•  Gaan perskoppelingen lang genoeg mee?
•  Heb nog nergens een onafhankelijk onderzoek hierover gevonden
• Volgens de fabrikant wel zeker 40 jaar, zolang bestaan die dingen al. Maar de tijd zal het leren, niets is voor eeuwig. 
• Waar kan ik meer lezen over temperierung?
• WANDTEMPERIEREN STATT HEIZEN
• Ecologie Forum
• Fachwerk.de

Ook nog leuk, rijdt er een politie wagen achter ons met de licht signalen: "Halt Polizei" en blauwe zwaailichten, midden in Bad Berleburg. Schrik me naar en geen idee wat ik gedaan heb, dus toch maar even stoppen. Komt de agent er aan, met de mededeling: Ja eh sorry, verkeerde knop ingedrukt, u mag weer verder rijden.

 

Kamer 7 en 8 kilgoten, isoleren en plaatwerk

Buiten is het herfst, Voyager 1 heeft de melkweg verlaten, maar ik moet deel drie van de blog over de zomervakantie nog afmaken. Nu het weer kouder wordt, realiseer ik me des te meer dat onze kachelplan een beetje op een laag pitje staat. Vol enthousiasme begonnen, maar het schiet niet echt op. Veel gezellig bezoek, activiteiten om de schuur te redden, en allerlei dingen die eerst moeten, hebben er voor gezorgd dat we niet echt hard gaan op dit gebied. Je gaat nu eenmaal niet aan de slag met een sleuvenhakker als je het huis vol mensen hebt, en zodoende weinig voortgang.

Om verder te kunnen met het verwarmingssysteem is het noodzakelijk de schuine wanden in kamer 7 en 8 dicht te voorzien van isolatie en muurplaten. Maar voordat we dat kunnen doen, moeten eerst de randen langs de kilgoten dicht (tegen stuifsneeuw) nu we er nog bij kunnen. Nu we  toch bezig zijn isoleren we ook gelijk het zoldertje boven het trappenhuis. Via kamer 7 kun je net in de kleine zolder ruimte klimmen, de ruimte blijkt bewoont door twee wespennesten en een nest blauwe kwikstaarten. Voorzichtig klimmen we er in en maken de kilgootranden dicht met touw en cement. Het touw vlechten Els en Rixt zelf op de juiste dikte en lengte, van oude boerderij touwtjes die hier overal in en om het huis liggen. Anja vlecht het touw dan langs de goten en Paul smeert het af met cement, team-work! Daarna leggen we platen hennep neer als isolatie, maar wel op zo'n manier dat het nest nu en in de toekomst toch nog toegankelijk is.

Kabels vlechten, isoleren, kilgoten dicht, frame maken in kamer 7

Nadat het zoldertje dicht is  maken we (Kees, Christiaan en Ekko) een frame waar de hennepisolatie platen in komen te liggen en leemplaten op bevestigd gaan worden. Het is de eerste keer dat we met hennepisolatie werken, het is makkelijker te bewerken dan vlas, maar het ruikt nogal sterk en al snel ruikt het hele huis er naar. Het moet snel dicht om van die penetrante hennepgeur af te komen, je wordt al high als je even in de kamer bent. Gelukkig is niet heel ver hier vandaan in Caldern een Öko-bouwmarkt en daar halen we dampfolie, leemplaten en andere toebehoren om het af te maken. Eerst brengen we de dampfolie aan die de hele wand lucht dicht af sluit. Daarvoor  gebruiken we nietjes, speciale ekolijm en tape. Het effect is direct merkbaar, de zwaar overheersende hennepdamp  is weg, en dat maakt het klimaat in kamer 7 gelijk een stuk beter.

Moet ook nog wel even vermelden dat Kees met een vooruitziende blik alvast de stroomdraden in het frame heeft verwerkt, veel makkelijker dan achteraf. Dit is dan tevens ook, het eerste stukje van de nieuwe stroomleidingen.

De vakantie is dan wel voorbij, maar gelijk het eerste weekend na de vakantie gaan Bert en ik naar het Gasthaus om de leemplaten in kamer 7 te bevestigen.  De leemplaten blijken 2,5 cm  breder dan bedacht  (62,5 ipv. 60cm) en daarom past het niet direct op het frame. Dan maar besloten er nog een frame op het reeds bestaande frame te plaatsen. Alternatief is oude frame weer te slopen en de isolatie opnieuw aan te brengen, dat lijkt me iets te veel werk, voortaan eerst alle materialen goed opmeten dus.

We gebruiken 25mm dikke leemplaten, zodat er veel massa is, er komt tenslotte nog een temperierungs-verwarmingsbuis door. Het bevestigen hiervan op de schuine dak zijde is niet fijn, de platen zijn zwaar en er valt constant gruis uit in je ogen. Samen met Bert lukt het uiteindelijk toch de platen er binnen een paar uur op te krijgen.

Mooie van leem is wel dat je geheel niks overhoudt, alle restjes, en het poeder op de grond veeg je bij elkaar. Vervolgens de resten in een emmer stoppen, en aanlengen met water, even mixen en je kan met de vloeibare leem de kieren weer dichtsmeren. Geheel geen afval, en dus ook geen werk om afval af te voeren. Mooi spul dat leem, ondanks het gruis in mijn ogen, ga ik het vaker gebruiken maar niet in plaatvorm.

Kamer 7, Frame over de dampfolie, emmer met restleem en het voorlopige resultaat

Alles ging vlot, dus tijd over om ook kamer 8 aan te pakken, want ook daar kijken we tegen dakpannen. Dit keer nemen we vlasisolatie en gaan we met Fermacell (gips met fibers) platen werken.  De vlasisolatie had ik  nog liggen namelijk, en met leemplaten hebben we het voorlopig even gehad. Het lukt ons het frame en de isolatie die middag nog te plaatsen, maar dan is de tijd op en gaan we naar huis.

Het weekend daarop gaan we nogmaals heen om kamer 8 af te maken. We treffen echter alle isolatie op de grond, blijkbaar er uit gewaaid of iets gekrompen of beide. Goed we zetten het er weer in, damp folie er over en we kunnen gaan beginnen de Fermacell platen te bevestigen. Die platen 150x100cm zijn behoorlijk zwaar, maar met wat stutten en het feit dat we met zijn tweeën zijn lukt het dan toch.

Kamer 8, isolatie valt er uit en Bert maakt een frame

Kamer 7 en 8 zijn nu weer dicht en we kijken niet meer tegen dakpannen aan, dit is een hele verbetering. Nu  kunnen we dus weer verder gaan met het aanleggen van koperleidingen voor de verwarming, want dat ligt al weer enige tijd stil. Door al deze tussenwerkzaamheden, en de werkzaamheden aan de schuur is het massakachel project ook maar even van de baan, denk wel tot minimaal volgend jaar. Eest de basis voor elkaar krijgen, dan dat soort uitbreidingen. Voorlopig houd ik me alleen bezig met koperbuizen in de muur frezen, en de schuur winterdicht krijgen.  Nu nog even een berg energie vinden om mezelf weer op te peppen, en dan er maar weer tegenaan.

Terzijde

Leem platen zijn best wel prijzig, ik betaal bijna 30 Euro per m2, ze komen in platen van  625x1500x25mm. Doe je het zelfde met twee lagen Fermacell van 10mm dan kom je op 11,60 Euro m2 (beide prijzen met 19% Mehrwertsteuer). Met Fermacell heb je wel resten, bij de leemplaten is alles gebruikt, en is er niks over. Verder is de twee lagen Fermacell variant 5mm dunner, dus stel we doen er nog een denkbeeldige plaat van een 5mm bij dan kom je op pak 'm beet 14,30 euro per m2.  Leemplaten zijn dus wel een stuk duurder in dit geval. Verder zullen we op termijn  wel zien wat het beste bevalt, qua warmtehuishouding.

De Eko bouwmarkt in Caldern is ook een belevenis op zich, ze hebben er behalve allerlei interessante en mooie bouwmaterialen ook mooi uitgewerkte voorbeelden. Ook in de eko bouwwereld zijn er weer vele wegen die naar Rome leiden, maar gelukkig is er zeer kundig advies en wordt er veel aandacht aan de klant besteed. Ik zou ze alleen wel aanraden eens een wat moderner computer systeem te nemen, waarop je snel kan uitrekenen hoeveel materiaal er werkelijk nodig is, dat was nu een beetje een rompslomp.

Het frame is sterk genoeg, je kan er aan hangen.

Nieuw vakwerk met spreuk en nieuwe steunbalk

Tamelijk onverwacht bleek dat de timmerman 19 Augustus aan de gang wil met het vakwerk van de hooischuur.  Hij komt alvast in het begin van onze vakantie even langs om te bespreken wanneer we gaan beginnen met ten eerste het verder stabiliseren van de dakconstructie, daarna het verwijderen van de lelijke muur en dan het  plaatsen van het nieuwe vakwerk. 

11 meter dwarsbalk vervangen

Hij is blij verrast dat de rotte balk boven al vervangen is, dat is alvast een zorg minder. Grootste overgebleven instabiliteit is de 11 m lange balk die we in de herfst al gestut hebben en niet meer met de muur is verbonden. Grofweg zijn er twee opties, oude balk oplappen en aanhechten of de balk verwijderen en een nieuwe terugplaatsen. De laatste optie is de moeilijkste, maar wel de beste omdat daarmee het verband volledig terug komt. Omdat het dak nu eenmaal te zwaar is voor de huidige balk, je kan namelijk duidelijk zien dat de huidige (dennenhout) balk te zwak is en flink door buigt, wordt  het uiteindelijke plan om een iets dikkere balk terug te plaatsen.

Als voorbereiding op D-day 19 augustus vergroten we eerst de werkvloer tot dat het gehele 11x8m oppervlak bedekt is.  Verder bereiden we (Ekko, Christiaan en Frank) het vervangen van de balk voor met drie A-vormige stutten. Voor de extra zekerheid zorgen we er voor dat de stutten precies bovenop de ijzeren balken van de vloer staan. In de stal onder de hooischuur plaatsen we ook nog extra stutten onder de ijzeren balken, zodat de krachten via meer punten dan normaal weg kunnen. De A-vorm bestaat uit een 5 cm dikke bodemplaat, met daarop twee dikke balken die het dak stutten.

11m balk naar binnen schuiven

Allereerst brengen we nu de nieuwe balk naar binnen via het luik op het zuiden. Omdat we bewegingsruimte nodig hebben om dit te doen, slaan we een stuk uit de te vervangen muur, en verwijderen we de stutten die in herfst waren geplaatst. Met een man of tien, vier beneden en zes boven en een touw trekken we de balk naar binnen. Stap twee, de balk schuiven we door het gat in de noordmuur naar buiten. Stap drie, de balk over de dwarsbalk op twee meter  hoogte tillen en dan in stap 4 weer terug schuiven richting zuiden. Stap 5, de balk aan de noord kant omhoog drukken, en aan de zuidkant omlaag, zodat hij naast de oude balk komt.  Met inmiddels nog meer sterke kerels krijgen we ook de laatste stappen met weinig moeite voor elkaar.

Met vereende krachten

De balk ligt nu in positie, nu gaan we het dak omhoog liften met een lier onder de A-stutten. De lier draait heel langzaam het dak  omhoog en tegelijkertijd worden de poten van de A naar elkaar toegeschoven. Als de nieuwe balk horizontaal ligt en het dak ook weer min of meer goed ligt, wordt de oude balk er uit gezaagd. Het stuk met de lier en het doorzagen van de oude balk is een spannend moment, iedereen merkt dit en houdt zijn adem in. Als laatste schuiven we de balk op de plaats van de oude balk en worden de balken weer permanent met elkander verbonden (schroeven van 30cm). Aan de uiteinden worden twee permanente stutten op de buitenmuren gezet, daarna is alles stabiel en kunnen de stutten weg. Bier tijd! Alles gelukt en dat in een recordtijd van nog geen drie en half uur.

Wie vroeg ook al weer hoe ze dat vroeger deden toen ze nog geen hijskranen hadden? Nou zo dus, alle sterke buurmannen waren aanwezig en met vereende krachten lag de balk zo boven. Hijskranen, nergens voor nodig ;)

Oude balk doorzagen, nieuwe ligt er al achter

Vakwerkhout

Voor het vakwerk hebben we dennenhout gekregen van de graaf, niks mis met deze houtsoort, wordt zeker al meer dan honderd jaar gebruikt ook voor vakwerk. Onze oostkant heeft het ook en doorstaat al sinds 1912 weer en wind en het vakwerk is in prima staat. Ook het andere Gasthaus in Schwarzennau heeft het dennenhouten vakwerk open en bloot op de windkant, ook daar zit het er al sinds 1908 zonder problemen in. Eikenhout is dan wel sterker, maar het is een fabel dat vakwerk niet gemaakt van eiken snel zal weg rotten, zal hoogstens wel wat meer onderhoud nemen en je zult goed moeten kijken of het water wel goed weg kan.

De oudere delen van het huis hebben ook eiken balken, en het leek ons wel leuk en nuttig om in het nieuwe vakwerk tenminste onderaan een grote brede sterke eiken houtenbalk (een Schwelle) te hebben waarin we dan ook een spreuk kunnen plaatsen. Maar hoe kom je aan zo´n balk ? Buurman Heinz maar eens gevraagd of hij wat weet, en wat blijkt hij heeft er wel een paar liggen, zonder bestemming, kunnen we overnemen voor een zacht prijsje. Dit is wel weer de mazzel van de week, wie heeft er nu 8 meter lange eiken balken van 14x30cm thuis liggen.

Dus we hebben een eikenhouten balk, die nogal fors is uitgevallen, op 200m van ons huis liggen, probleem is hoe krijg je die naar ons toe? Het is niet even een kwestie van een bedrijf inhuren, de balk ligt op een rottige plek en zal eerst een flink stuk met de hand verplaats moeten worden. Vele handen maken licht werk en met een hele club slepen we de voorkant van de balk op een aanhanger. De achterkant wordt op een trolley gelegd, en heel langzaam rijden we naar ons pand. Dit alles in de stromende regen, want het was eerst een stralende dag die echter precies op het afgesproken tijdstip 16:00 overgaat in stortregen. 

Bij huis aangekomen, zetten we de trolley in het midden en als ware het een grote wip-wap op wielen rijden we de balk naar achter ons huis. Als we klaar zijn en totaal doorweekt en koud,  is de kachel binnen aan, en eten we lekker rookworst. Met een biertje er bij genieten we van de volbrachte missie, ondertussen breekt ook de zon al weer door.

De Huisspreuk

Een dergelijke eiken balk vraagt om een spreuk, en hier in de omgeving is dat ook traditie om dat te doen. Het huis heeft al een inpandige spreuk, die kun je echter nauwelijks zien en is ook aangetast door een nogal rigoureuze timmerman. Wij willen echter een goed zichtbare spreuk in het nieuwe vakwerk plaatsen.

We kiezen voor een zo te onthullen tekst, die door Aafke, Heinz en Rixt in de balk is gegutst terwijl de balk nog in de tuin op een meter hoge bokken lag, wel zo makkelijk. Op een grote rol keuken papier wordt de tekst gezet, daarna rol je de rol over de houten balk en zet je hem met punaises op de juiste plek. Dan met carbon papier en een potlood de letters overtrekken/doordrukken op het hout. Vervolgens een paar uurtjes met de guts in de weer, en klaar is het, op het verven na dan.

De spreuk is  een combi is tussen, Duits, Nederlands, Gronings en (Ost) Fries:

1764 Bauernhof, 1812 Gasthaus, 1912 Umgebaut Gasthaus, 2012 Freiplatz

Beter 'n gôd Naber as 'n ferre Fründ

Groningen en Friesland zijn onze roots waar we zijn opgegroeid, en we zijn Nederlanders die iets doen in Duitsland. We hebben ontzettend veel hulp van buren, en daarom leek ons deze spreuk wel toepasselijk. Ook bevatten, de meeste spreuken een verwijzing naar God, in deze spreuk zit ook het woord god, alleen in een totaal andere betekenis (goed), grapje van de ontwerper.

Vakwerk plaatsen

Slopers Ekko en Christiaan

Dinsdagmorgen om 7:30 precies staat Zimmermeister Lother Kuhmichel en zijn twee hulpen voor de deur. Zij gaan samen met Heinz vakwerk stukken zagen en van pen en gat verbindingen voorzien in  de tuin. Zodra dat klaar is kan het, als ware het een Ikea bouwpakket, ter plekke in elkaar gezet worden. Terwijl de timmermannen met zagen en meten bezig zijn, slopen Ekko, Christiaan, Burkhard en ik de foeilelijke schuurmuur er uit. In eerste instantie gaat dat nogal zwaar, maar naar mate we lager komen gaat het steeds makkelijker.

Voor twaalven is de muur weg en kan het eerste vakwerk worden geplaatst. We beginnen met de grote eiken balk, probleem hier is hoe krijg je die op de eerste verdieping en probleem twee hoe krijg je die achter de steiger op de beoogde plek.   Na de ervaring met 11 meter balk en wat discussie weten we hoe we het gaan doen. De balk gaat eerst naar boven schuin de ruimte in, dan leggen we hem plat en dan draaien hem zover het kan naar buiten. Het lukt dan nog net de balk terug te schuiven achter twee steiger palen. Daarna nog wat  heen en weer schuiven, en dan lukt het de balk achter de steiger op de beoogde plek in de muur te krijgen. Ook dit keer weer zonder hijskraan en met hulp van een hoop mensen.

Muur is weg voorbereiden eiken balk

Eiken balk naar boven

Nadat de balk er in ligt, wordt in een zeer rap tempo het vakwerk geplaatst, om een uur of 19:00 zit de hele gevel er in. De woensdag morgen wordt besteed aan het afmaken van de uitbouw (Gaube) en het verder verbinden met  de constructie zodat ook de laatste stutten van het dak weg kunnen.

Om 14:00 verdwijnt de timmerman op weg naar de volgende klus, de man heeft nogal veel te doen en had misschien iets meer pauze moeten nemen, de uitbouw mist namelijk nog een stuk overstek naar voren. Hij komt de volgende dag terug om dit alsnog te fixen.  Ook had hij bij nader inzien, beter de boel van boven kunnen inmeten, dan was de aansluiting met de bestaande delen van de uitbouw iets beter uitgekomen, al hoewel het huidige a-symmetrische ook wel zijn charmes heeft.

Vakwerk plaatsen, op de voorgrond pen-gat balkjes klaar om te worden verwerkt.

Het dak moet er nog op

Alle hulpjes zijn inmiddels weg, en het dak moet er nog op, zelfs de panlatten nog, en ook de nieuwe kilgoten. Ik doe nog een poging er zelf aan te beginnen, maar ben bekaf en alles gaat mis. Ik stoot tig keer mijn hoofd, de spijkers vallen, ik verlies mijn schroef-bit op 10m hoogte, ik moet steeds ladder op en af en zaag in mijn vinger. Ook mijn zoon is kapot, Rixt en Aafke doen nog een kleine poging tot helpen, maar we zijn allemaal op. We bellen uiteindelijk firma Haas de dakdekker uit Berleburg, die terstond twee man stuurt voor de volgende ochtend.

De volgende ochtend 7:25 arriveren twee hele leuke gezellige kerels, die ook ecologisch verbouwen in hun eigen huis, en in minder dan anderhalve werkdag is het dak dicht. Pak van  mijn hart, want mijn bouwenergie is even op.

Schuur dakdekkers in actie

Het eerste wat er uit het dakdekkersbusje komt, is de onvermijdelijke kettingzaag, een stuk standaard gereedschap waar ze hier alles mee doen. Dus van panlatten tot eikenbalken, en nog recht ook, ook op moeilijke locaties. Verder gebruiken de timmermannen allemaal een loeizware en krachtige Makita schroefboormachine om de nogal oversized schroeven van 30 cm in het hout te draaien. Nu we toch over de uitrusting van de timmerman hebben, is het ook leuk te vermelden dat ze een hele handige hamer gebruiken waarin de spijker zich al klemt (dus niet meer op je vingers slaan), een scherpe punt heeft om streepjes mee te zetten en hem in het hout te slaan, als je hem even kwijt moet.  Daarbij komt dan ook een 2m lange centimeter en een broek met twee ritsen, geen idee waarom.

Het dak en de goten zitten er op, pak van mij hart, want nu blijft de boel droog en kan de schuur voorgoed gaan opdrogen. Volgende stappen zijn het vakwerk dichtmaken met stampleem, luiken maken, en het hout verven. Ik wil het wel voor de winter dicht hebben, dus wil je een keertje mee helpen en ook een leuk weekend of midweekje hebben dan valt er vast wel wat te regelen.

Dak half dicht met vakwerk

Voorlopig het nieuwe aanzicht