Nieuw vakwerk met spreuk en nieuwe steunbalk

Tamelijk onverwacht bleek dat de timmerman 19 Augustus aan de gang wil met het vakwerk van de hooischuur.  Hij komt alvast in het begin van onze vakantie even langs om te bespreken wanneer we gaan beginnen met ten eerste het verder stabiliseren van de dakconstructie, daarna het verwijderen van de lelijke muur en dan het  plaatsen van het nieuwe vakwerk. 

11 meter dwarsbalk vervangen

Hij is blij verrast dat de rotte balk boven al vervangen is, dat is alvast een zorg minder. Grootste overgebleven instabiliteit is de 11 m lange balk die we in de herfst al gestut hebben en niet meer met de muur is verbonden. Grofweg zijn er twee opties, oude balk oplappen en aanhechten of de balk verwijderen en een nieuwe terugplaatsen. De laatste optie is de moeilijkste, maar wel de beste omdat daarmee het verband volledig terug komt. Omdat het dak nu eenmaal te zwaar is voor de huidige balk, je kan namelijk duidelijk zien dat de huidige (dennenhout) balk te zwak is en flink door buigt, wordt  het uiteindelijke plan om een iets dikkere balk terug te plaatsen.

Als voorbereiding op D-day 19 augustus vergroten we eerst de werkvloer tot dat het gehele 11x8m oppervlak bedekt is.  Verder bereiden we (Ekko, Christiaan en Frank) het vervangen van de balk voor met drie A-vormige stutten. Voor de extra zekerheid zorgen we er voor dat de stutten precies bovenop de ijzeren balken van de vloer staan. In de stal onder de hooischuur plaatsen we ook nog extra stutten onder de ijzeren balken, zodat de krachten via meer punten dan normaal weg kunnen. De A-vorm bestaat uit een 5 cm dikke bodemplaat, met daarop twee dikke balken die het dak stutten.

11m balk naar binnen schuiven

Allereerst brengen we nu de nieuwe balk naar binnen via het luik op het zuiden. Omdat we bewegingsruimte nodig hebben om dit te doen, slaan we een stuk uit de te vervangen muur, en verwijderen we de stutten die in herfst waren geplaatst. Met een man of tien, vier beneden en zes boven en een touw trekken we de balk naar binnen. Stap twee, de balk schuiven we door het gat in de noordmuur naar buiten. Stap drie, de balk over de dwarsbalk op twee meter  hoogte tillen en dan in stap 4 weer terug schuiven richting zuiden. Stap 5, de balk aan de noord kant omhoog drukken, en aan de zuidkant omlaag, zodat hij naast de oude balk komt.  Met inmiddels nog meer sterke kerels krijgen we ook de laatste stappen met weinig moeite voor elkaar.

Met vereende krachten

De balk ligt nu in positie, nu gaan we het dak omhoog liften met een lier onder de A-stutten. De lier draait heel langzaam het dak  omhoog en tegelijkertijd worden de poten van de A naar elkaar toegeschoven. Als de nieuwe balk horizontaal ligt en het dak ook weer min of meer goed ligt, wordt de oude balk er uit gezaagd. Het stuk met de lier en het doorzagen van de oude balk is een spannend moment, iedereen merkt dit en houdt zijn adem in. Als laatste schuiven we de balk op de plaats van de oude balk en worden de balken weer permanent met elkander verbonden (schroeven van 30cm). Aan de uiteinden worden twee permanente stutten op de buitenmuren gezet, daarna is alles stabiel en kunnen de stutten weg. Bier tijd! Alles gelukt en dat in een recordtijd van nog geen drie en half uur.

Wie vroeg ook al weer hoe ze dat vroeger deden toen ze nog geen hijskranen hadden? Nou zo dus, alle sterke buurmannen waren aanwezig en met vereende krachten lag de balk zo boven. Hijskranen, nergens voor nodig ;)

Oude balk doorzagen, nieuwe ligt er al achter

Vakwerkhout

Voor het vakwerk hebben we dennenhout gekregen van de graaf, niks mis met deze houtsoort, wordt zeker al meer dan honderd jaar gebruikt ook voor vakwerk. Onze oostkant heeft het ook en doorstaat al sinds 1912 weer en wind en het vakwerk is in prima staat. Ook het andere Gasthaus in Schwarzennau heeft het dennenhouten vakwerk open en bloot op de windkant, ook daar zit het er al sinds 1908 zonder problemen in. Eikenhout is dan wel sterker, maar het is een fabel dat vakwerk niet gemaakt van eiken snel zal weg rotten, zal hoogstens wel wat meer onderhoud nemen en je zult goed moeten kijken of het water wel goed weg kan.

De oudere delen van het huis hebben ook eiken balken, en het leek ons wel leuk en nuttig om in het nieuwe vakwerk tenminste onderaan een grote brede sterke eiken houtenbalk (een Schwelle) te hebben waarin we dan ook een spreuk kunnen plaatsen. Maar hoe kom je aan zo´n balk ? Buurman Heinz maar eens gevraagd of hij wat weet, en wat blijkt hij heeft er wel een paar liggen, zonder bestemming, kunnen we overnemen voor een zacht prijsje. Dit is wel weer de mazzel van de week, wie heeft er nu 8 meter lange eiken balken van 14x30cm thuis liggen.

Dus we hebben een eikenhouten balk, die nogal fors is uitgevallen, op 200m van ons huis liggen, probleem is hoe krijg je die naar ons toe? Het is niet even een kwestie van een bedrijf inhuren, de balk ligt op een rottige plek en zal eerst een flink stuk met de hand verplaats moeten worden. Vele handen maken licht werk en met een hele club slepen we de voorkant van de balk op een aanhanger. De achterkant wordt op een trolley gelegd, en heel langzaam rijden we naar ons pand. Dit alles in de stromende regen, want het was eerst een stralende dag die echter precies op het afgesproken tijdstip 16:00 overgaat in stortregen. 

Bij huis aangekomen, zetten we de trolley in het midden en als ware het een grote wip-wap op wielen rijden we de balk naar achter ons huis. Als we klaar zijn en totaal doorweekt en koud,  is de kachel binnen aan, en eten we lekker rookworst. Met een biertje er bij genieten we van de volbrachte missie, ondertussen breekt ook de zon al weer door.

De Huisspreuk

Een dergelijke eiken balk vraagt om een spreuk, en hier in de omgeving is dat ook traditie om dat te doen. Het huis heeft al een inpandige spreuk, die kun je echter nauwelijks zien en is ook aangetast door een nogal rigoureuze timmerman. Wij willen echter een goed zichtbare spreuk in het nieuwe vakwerk plaatsen.

We kiezen voor een zo te onthullen tekst, die door Aafke, Heinz en Rixt in de balk is gegutst terwijl de balk nog in de tuin op een meter hoge bokken lag, wel zo makkelijk. Op een grote rol keuken papier wordt de tekst gezet, daarna rol je de rol over de houten balk en zet je hem met punaises op de juiste plek. Dan met carbon papier en een potlood de letters overtrekken/doordrukken op het hout. Vervolgens een paar uurtjes met de guts in de weer, en klaar is het, op het verven na dan.

De spreuk is  een combi is tussen, Duits, Nederlands, Gronings en (Ost) Fries:

1764 Bauernhof, 1812 Gasthaus, 1912 Umgebaut Gasthaus, 2012 Freiplatz

Beter 'n gôd Naber as 'n ferre Fründ

Groningen en Friesland zijn onze roots waar we zijn opgegroeid, en we zijn Nederlanders die iets doen in Duitsland. We hebben ontzettend veel hulp van buren, en daarom leek ons deze spreuk wel toepasselijk. Ook bevatten, de meeste spreuken een verwijzing naar God, in deze spreuk zit ook het woord god, alleen in een totaal andere betekenis (goed), grapje van de ontwerper.

Vakwerk plaatsen

Slopers Ekko en Christiaan

Dinsdagmorgen om 7:30 precies staat Zimmermeister Lother Kuhmichel en zijn twee hulpen voor de deur. Zij gaan samen met Heinz vakwerk stukken zagen en van pen en gat verbindingen voorzien in  de tuin. Zodra dat klaar is kan het, als ware het een Ikea bouwpakket, ter plekke in elkaar gezet worden. Terwijl de timmermannen met zagen en meten bezig zijn, slopen Ekko, Christiaan, Burkhard en ik de foeilelijke schuurmuur er uit. In eerste instantie gaat dat nogal zwaar, maar naar mate we lager komen gaat het steeds makkelijker.

Voor twaalven is de muur weg en kan het eerste vakwerk worden geplaatst. We beginnen met de grote eiken balk, probleem hier is hoe krijg je die op de eerste verdieping en probleem twee hoe krijg je die achter de steiger op de beoogde plek.   Na de ervaring met 11 meter balk en wat discussie weten we hoe we het gaan doen. De balk gaat eerst naar boven schuin de ruimte in, dan leggen we hem plat en dan draaien hem zover het kan naar buiten. Het lukt dan nog net de balk terug te schuiven achter twee steiger palen. Daarna nog wat  heen en weer schuiven, en dan lukt het de balk achter de steiger op de beoogde plek in de muur te krijgen. Ook dit keer weer zonder hijskraan en met hulp van een hoop mensen.

Muur is weg voorbereiden eiken balk

Eiken balk naar boven

Nadat de balk er in ligt, wordt in een zeer rap tempo het vakwerk geplaatst, om een uur of 19:00 zit de hele gevel er in. De woensdag morgen wordt besteed aan het afmaken van de uitbouw (Gaube) en het verder verbinden met  de constructie zodat ook de laatste stutten van het dak weg kunnen.

Om 14:00 verdwijnt de timmerman op weg naar de volgende klus, de man heeft nogal veel te doen en had misschien iets meer pauze moeten nemen, de uitbouw mist namelijk nog een stuk overstek naar voren. Hij komt de volgende dag terug om dit alsnog te fixen.  Ook had hij bij nader inzien, beter de boel van boven kunnen inmeten, dan was de aansluiting met de bestaande delen van de uitbouw iets beter uitgekomen, al hoewel het huidige a-symmetrische ook wel zijn charmes heeft.

Vakwerk plaatsen, op de voorgrond pen-gat balkjes klaar om te worden verwerkt.

Het dak moet er nog op

Alle hulpjes zijn inmiddels weg, en het dak moet er nog op, zelfs de panlatten nog, en ook de nieuwe kilgoten. Ik doe nog een poging er zelf aan te beginnen, maar ben bekaf en alles gaat mis. Ik stoot tig keer mijn hoofd, de spijkers vallen, ik verlies mijn schroef-bit op 10m hoogte, ik moet steeds ladder op en af en zaag in mijn vinger. Ook mijn zoon is kapot, Rixt en Aafke doen nog een kleine poging tot helpen, maar we zijn allemaal op. We bellen uiteindelijk firma Haas de dakdekker uit Berleburg, die terstond twee man stuurt voor de volgende ochtend.

De volgende ochtend 7:25 arriveren twee hele leuke gezellige kerels, die ook ecologisch verbouwen in hun eigen huis, en in minder dan anderhalve werkdag is het dak dicht. Pak van  mijn hart, want mijn bouwenergie is even op.

Schuur dakdekkers in actie

Het eerste wat er uit het dakdekkersbusje komt, is de onvermijdelijke kettingzaag, een stuk standaard gereedschap waar ze hier alles mee doen. Dus van panlatten tot eikenbalken, en nog recht ook, ook op moeilijke locaties. Verder gebruiken de timmermannen allemaal een loeizware en krachtige Makita schroefboormachine om de nogal oversized schroeven van 30 cm in het hout te draaien. Nu we toch over de uitrusting van de timmerman hebben, is het ook leuk te vermelden dat ze een hele handige hamer gebruiken waarin de spijker zich al klemt (dus niet meer op je vingers slaan), een scherpe punt heeft om streepjes mee te zetten en hem in het hout te slaan, als je hem even kwijt moet.  Daarbij komt dan ook een 2m lange centimeter en een broek met twee ritsen, geen idee waarom.

Het dak en de goten zitten er op, pak van mij hart, want nu blijft de boel droog en kan de schuur voorgoed gaan opdrogen. Volgende stappen zijn het vakwerk dichtmaken met stampleem, luiken maken, en het hout verven. Ik wil het wel voor de winter dicht hebben, dus wil je een keertje mee helpen en ook een leuk weekend of midweekje hebben dan valt er vast wel wat te regelen.

Dak half dicht met vakwerk

Voorlopig het nieuwe aanzicht