Eerste twee kamers van verwarmingsbuizen voorzien

Afgelopen week wezen klussen met Bert en weer een kleine mijlpaal bereikt: kamer 7 en 8 op de tweede verdieping zijn van temperierungs verwarmingsbuizen voorzien. We hebben nu een goed inzicht hoe de verschillende situaties op te lossen en kunnen nu goed bepalen hoeveel werk het nu eigenlijk is. Het was slecht acht graden buiten en binnen ook nog maar veertien, dus hoog tijd dat weer wat voortgang boeken op dit gebied.

De schuine wanden zijn inmiddels dicht en de  sleuven waren al eerder gemaakt, dus konden we ons deze keer volledig bezig houden met het plaatsen van de buizen. Ieder ruimte krijgt drie circuits A, B en C. A ligt op de hoogte van de vloer en zit net onder de plint, B op 18cm en C op 135cm.  A is een ringleiding die de kamer rond gaat, en dient ter drooglegging van de muur. De B en C leiding zitten alleen in de buiten muren, gaan heen en terug en bestaan dus uit twee buizen. De C leiding gaat om de ramen heen.

Kamer 7

Als eerste hebben we de C leidingen aangelegd, moeilijkste hier is dat de leiding goed strak tegen het hout van de raam kozijnen moet zitten. Dit valt niet altijd mee, want op de hoeken komen knietjes en dan krijg je afwijkingen. Verder kan het probleem zijn om de buis in de sleuf te krijgen, want die moet links en rechts strak vast tegen het kozijn zitten, en dan heb je soms geen ruimte meer om de buis er in te duwen. Op twee plekken hebben we dan ook de raamlijsten voorzichtig moeten verwijderen. Voor de rest is het recht toe recht aan werk, en dank zij het gebruik van perskoppelingen behoorlijk snel te doen.

De B-leiding is nog simpeler dan C want hier geen ramen die in de weg zitten. Geen keerpunt in de muur, en op de makkelijke hoogte van 18cm. Deze leiding zat er dan ook zo in.

Kamer 8

De A-leiding heeft me vooraf heel wat kopzorgen gegeven, want deze moet onder deuren door, en je wilt geen leiding in het zicht. Verder moet de A leiding aan beide kanten van de muur zitten maar hoe leg je dat dan aan zonder de halve muur te slopen? Onder iedere muur, op iedere verdieping in dit vakwerk huis zit een 14cm dikke balk, en die kan niet weg. Verder ligt de leiding op vloer hoogte en dus moet er een sleuf met de hand gehakt worden, want daar komt geen enkele machine bij. Gelukkig is het stucwerk zacht en moet de buis een beetje half onder de plint half in de muur zitten, dus valt dit klusje nog net te doen met een handbeitel.

Onder deur door

Het deur-probleem lossen we op door een sleuf te zagen in de vloerplanken. Later zal er dan wel een drempel op moeten om het weg te werken, drempels zitten  nu nog nergens namelijk. Is niet zo'n probleem want dat helpt dan weer tegen tocht onder de deuren door. Andere complicatie, de A-leiding loopt op vloer hoogte en moet dan twee centimeter zakken in een gleuf onder de deur. Dan zit er ook nog een deurlijst in de weg, en het zou leuk zijn als de deur ook nog dicht kan. De buis  moet ook nog in de gleuf gedrukt kunnen worden tijdens de aanleg. Dit kan alleen worden opgelost door een stukje van de deur lijst te halen en de buis met een buigijzer precies op maat te maken.

Nu heb ik een buigijzer, maar waar is die gebleven? Na het hele huis drie keer doorzocht te hebben, denk ik toch in NL. Heinz de buurman die alles in drievoud heeft, heeft er helaas ook geen om te lenen en de plaatselijke loodgieter neemt de telefoon niet op. Ik besluit dan maar naar zijn huis te rijden.  Onderweg zie ik zijn auto staan bij een klant, en ik loop daar binnen om te vragen of ik zijn buigijzer kan lenen. Die dingen worden volgens hem niet meer gebruikt, alles met flexi buis tegenwoordig, dus geen enkel probleem, ik krijg er zo een mee.

Deur probleem opgelost, nu nog het wand probleem, hoe leggen we een keer punt buis  in U-vorm in een bestaande muur? Buis ligt op de vloer in ene kamer en moet dan door de muur, en in de andere kamer weer terug op de vloer uitkomen. Dit lossen we, na veel discussie, op door de buis bij de doorgang omhoog te halen, dan aan de ene kant een knietje er op persen, en dan de buis door de muur drukken. Vervolgens genoeg stukwerk weghakken zodat je met een knelkoppeling er net bij kan, met perstang lukt dat niet namelijk.

A-leiding door muur in  kamer 7

A-leiding aan de andere in kamer 8 met knelkoppeling

Nu weten we dus dat we in de praktijk voor twee kamers 27 buizen van 5 meter nodig hebben, daar bij komen dan nog zo'n 60 koppelingen bij. Dankzij het gebruik van perskoppelingen konden we dit in anderhalve dag aanleggen. Nu we weten hoe het werkt, denk ik wel dat het ook wel in een dag zou kunnen, dus twee kamers per dag exclusief het hakken van sleuven dan. Nog 15 kamers te gaan en een trappenhuis...... wij zijn lekker bezig!

Veel gestelde vragen:

• Waarom koperbuis en waarom niet de veel goedkopere vloerverwarmingsbuis ? 
• systeem werkt met hoge temperaturen 70C, ipv. 30-35C, bij hoge temperaturen zijn de geleidingseigenschappen van kunststoffen vloerverwarmings buizen niet optimaal en dat wil je niet.
• Waarom geen rolkoper gebruikt ?
• zou ook kunnen, maar dit is zachter en wat lastiger te bewerken dan buizen. Verder heb ik hele lange rechte lengtes en dan is een enkele rechte buis wel zo handig.
• Is koper niet erg duur?
• Ja, maar koper in Duitsland is veel goedkoper dan in  NL, en verder wordt het gratis bezorgd. Prijzen wisselen overigens per dag, momenteel is de prijs alweer 2 euro per buis lager dan in maart. En  bij grote aantallen zijn interessante kortingen te bedingen.
• Vergeet niet dat radiatoren ook geld kosten, in  het zicht hangen en meer stookkosten meebrengen. Wandverwarmings buizen zijn dan wel veel goedkoper, maar dat vereist dat alle muren volledig worden gestript en opnieuw moeten worden gestuced, ook niet goedkoop.Nu behoeven alleen de gleuven dicht te worden gestuced, dat is aanmerkelijk minder werk.
•  Gaan perskoppelingen lang genoeg mee?
•  Heb nog nergens een onafhankelijk onderzoek hierover gevonden
• Volgens de fabrikant wel zeker 40 jaar, zolang bestaan die dingen al. Maar de tijd zal het leren, niets is voor eeuwig. 
• Waar kan ik meer lezen over temperierung?
• WANDTEMPERIEREN STATT HEIZEN
• Ecologie Forum
• Fachwerk.de

Ook nog leuk, rijdt er een politie wagen achter ons met de licht signalen: "Halt Polizei" en blauwe zwaailichten, midden in Bad Berleburg. Schrik me naar en geen idee wat ik gedaan heb, dus toch maar even stoppen. Komt de agent er aan, met de mededeling: Ja eh sorry, verkeerde knop ingedrukt, u mag weer verder rijden.

 

Kamer 7 en 8 kilgoten, isoleren en plaatwerk

Buiten is het herfst, Voyager 1 heeft de melkweg verlaten, maar ik moet deel drie van de blog over de zomervakantie nog afmaken. Nu het weer kouder wordt, realiseer ik me des te meer dat onze kachelplan een beetje op een laag pitje staat. Vol enthousiasme begonnen, maar het schiet niet echt op. Veel gezellig bezoek, activiteiten om de schuur te redden, en allerlei dingen die eerst moeten, hebben er voor gezorgd dat we niet echt hard gaan op dit gebied. Je gaat nu eenmaal niet aan de slag met een sleuvenhakker als je het huis vol mensen hebt, en zodoende weinig voortgang.

Om verder te kunnen met het verwarmingssysteem is het noodzakelijk de schuine wanden in kamer 7 en 8 dicht te voorzien van isolatie en muurplaten. Maar voordat we dat kunnen doen, moeten eerst de randen langs de kilgoten dicht (tegen stuifsneeuw) nu we er nog bij kunnen. Nu we  toch bezig zijn isoleren we ook gelijk het zoldertje boven het trappenhuis. Via kamer 7 kun je net in de kleine zolder ruimte klimmen, de ruimte blijkt bewoont door twee wespennesten en een nest blauwe kwikstaarten. Voorzichtig klimmen we er in en maken de kilgootranden dicht met touw en cement. Het touw vlechten Els en Rixt zelf op de juiste dikte en lengte, van oude boerderij touwtjes die hier overal in en om het huis liggen. Anja vlecht het touw dan langs de goten en Paul smeert het af met cement, team-work! Daarna leggen we platen hennep neer als isolatie, maar wel op zo'n manier dat het nest nu en in de toekomst toch nog toegankelijk is.

Kabels vlechten, isoleren, kilgoten dicht, frame maken in kamer 7

Nadat het zoldertje dicht is  maken we (Kees, Christiaan en Ekko) een frame waar de hennepisolatie platen in komen te liggen en leemplaten op bevestigd gaan worden. Het is de eerste keer dat we met hennepisolatie werken, het is makkelijker te bewerken dan vlas, maar het ruikt nogal sterk en al snel ruikt het hele huis er naar. Het moet snel dicht om van die penetrante hennepgeur af te komen, je wordt al high als je even in de kamer bent. Gelukkig is niet heel ver hier vandaan in Caldern een Öko-bouwmarkt en daar halen we dampfolie, leemplaten en andere toebehoren om het af te maken. Eerst brengen we de dampfolie aan die de hele wand lucht dicht af sluit. Daarvoor  gebruiken we nietjes, speciale ekolijm en tape. Het effect is direct merkbaar, de zwaar overheersende hennepdamp  is weg, en dat maakt het klimaat in kamer 7 gelijk een stuk beter.

Moet ook nog wel even vermelden dat Kees met een vooruitziende blik alvast de stroomdraden in het frame heeft verwerkt, veel makkelijker dan achteraf. Dit is dan tevens ook, het eerste stukje van de nieuwe stroomleidingen.

De vakantie is dan wel voorbij, maar gelijk het eerste weekend na de vakantie gaan Bert en ik naar het Gasthaus om de leemplaten in kamer 7 te bevestigen.  De leemplaten blijken 2,5 cm  breder dan bedacht  (62,5 ipv. 60cm) en daarom past het niet direct op het frame. Dan maar besloten er nog een frame op het reeds bestaande frame te plaatsen. Alternatief is oude frame weer te slopen en de isolatie opnieuw aan te brengen, dat lijkt me iets te veel werk, voortaan eerst alle materialen goed opmeten dus.

We gebruiken 25mm dikke leemplaten, zodat er veel massa is, er komt tenslotte nog een temperierungs-verwarmingsbuis door. Het bevestigen hiervan op de schuine dak zijde is niet fijn, de platen zijn zwaar en er valt constant gruis uit in je ogen. Samen met Bert lukt het uiteindelijk toch de platen er binnen een paar uur op te krijgen.

Mooie van leem is wel dat je geheel niks overhoudt, alle restjes, en het poeder op de grond veeg je bij elkaar. Vervolgens de resten in een emmer stoppen, en aanlengen met water, even mixen en je kan met de vloeibare leem de kieren weer dichtsmeren. Geheel geen afval, en dus ook geen werk om afval af te voeren. Mooi spul dat leem, ondanks het gruis in mijn ogen, ga ik het vaker gebruiken maar niet in plaatvorm.

Kamer 7, Frame over de dampfolie, emmer met restleem en het voorlopige resultaat

Alles ging vlot, dus tijd over om ook kamer 8 aan te pakken, want ook daar kijken we tegen dakpannen. Dit keer nemen we vlasisolatie en gaan we met Fermacell (gips met fibers) platen werken.  De vlasisolatie had ik  nog liggen namelijk, en met leemplaten hebben we het voorlopig even gehad. Het lukt ons het frame en de isolatie die middag nog te plaatsen, maar dan is de tijd op en gaan we naar huis.

Het weekend daarop gaan we nogmaals heen om kamer 8 af te maken. We treffen echter alle isolatie op de grond, blijkbaar er uit gewaaid of iets gekrompen of beide. Goed we zetten het er weer in, damp folie er over en we kunnen gaan beginnen de Fermacell platen te bevestigen. Die platen 150x100cm zijn behoorlijk zwaar, maar met wat stutten en het feit dat we met zijn tweeën zijn lukt het dan toch.

Kamer 8, isolatie valt er uit en Bert maakt een frame

Kamer 7 en 8 zijn nu weer dicht en we kijken niet meer tegen dakpannen aan, dit is een hele verbetering. Nu  kunnen we dus weer verder gaan met het aanleggen van koperleidingen voor de verwarming, want dat ligt al weer enige tijd stil. Door al deze tussenwerkzaamheden, en de werkzaamheden aan de schuur is het massakachel project ook maar even van de baan, denk wel tot minimaal volgend jaar. Eest de basis voor elkaar krijgen, dan dat soort uitbreidingen. Voorlopig houd ik me alleen bezig met koperbuizen in de muur frezen, en de schuur winterdicht krijgen.  Nu nog even een berg energie vinden om mezelf weer op te peppen, en dan er maar weer tegenaan.

Terzijde

Leem platen zijn best wel prijzig, ik betaal bijna 30 Euro per m2, ze komen in platen van  625x1500x25mm. Doe je het zelfde met twee lagen Fermacell van 10mm dan kom je op 11,60 Euro m2 (beide prijzen met 19% Mehrwertsteuer). Met Fermacell heb je wel resten, bij de leemplaten is alles gebruikt, en is er niks over. Verder is de twee lagen Fermacell variant 5mm dunner, dus stel we doen er nog een denkbeeldige plaat van een 5mm bij dan kom je op pak 'm beet 14,30 euro per m2.  Leemplaten zijn dus wel een stuk duurder in dit geval. Verder zullen we op termijn  wel zien wat het beste bevalt, qua warmtehuishouding.

De Eko bouwmarkt in Caldern is ook een belevenis op zich, ze hebben er behalve allerlei interessante en mooie bouwmaterialen ook mooi uitgewerkte voorbeelden. Ook in de eko bouwwereld zijn er weer vele wegen die naar Rome leiden, maar gelukkig is er zeer kundig advies en wordt er veel aandacht aan de klant besteed. Ik zou ze alleen wel aanraden eens een wat moderner computer systeem te nemen, waarop je snel kan uitrekenen hoeveel materiaal er werkelijk nodig is, dat was nu een beetje een rompslomp.

Het frame is sterk genoeg, je kan er aan hangen.