Verwarmen en stoken met massa en temperierung

Net binnen, olie en gas kachel aan,
en vooral je jas bij -3 binnen

Vlak voor de winter een blog geschreven met de vraag wat nu moeten gaan doen aan het verwarmingssysteem voor onze fijne bouwval in het buitenland. Momenteel hebben we alleen twee kleine houtkachels, dat is leuk, gezellig en geeft heerlijke warmte, maar er zijn echter ook een aantal nadelen. Regelmatig vriest het in huis als we aankomen, en als je dan de hoofdkraan van het water aan zet, dan blijkt er nog geen drup uit de kraan te komen. Dan gaan we dus aan de slag met kaarsen, butagas brander, elektrische kachels en houtstook in keuken en kamer, om na een paar uur dan de boel ontdooid te hebben. Na een uur of zes is het dan eindelijk comfortabel warm.  Tenminste meestal, want afgelopen zaterdag met die keiharde oosten wind, en -6 in Stünzel wilde het voor het eerst niet meer warmer worden dan 14 graad. Warme thee en dekens om warm te blijven, je moet er wat voor over hebben met dat grenzeloos verbouwen.

En hout stoken natuurlijk

Dit moet ook anders kunnen, en daarom ben ik al enige tijd bezig met diverse deskundigen om een integraal verwarmingsplan te maken. Naast mijn vaste verwarmingsman Hans, heb ik heel veel deskundigen leren kennen na een oproep op het ecologie forum in het najaar. Inmiddels zijn we 19 pagina's reacties verder en is mijn kennis op het gebied van de verwarming en ecologie enorm toegenomen. Wat een kennis zit daar, wat een geweldige mensen, en wat is de warmte wereld eigenlijk een ontzettend interessant gebied. Een gebied met heel veel historie van duizenden jaren, maar ook een gebied met ontzettend veel vernieuwing.  Interessant ook om te zien hoe de verwarmingsmethoden in de wereld verschillen, en hoe men in diverse landen innoveert, we kunnen nog heel veel van elkaar leren.

De belangrijkste les over oude huizen en warmte, is dat het huis droog moet worden en blijven. Een droog huis, met droge muren isoleert van zichzelf al goed. Daarom moet het verwarmingssyteem primair een drooghoudsysteem worden. Verder kiezen we voor stralingswarmte omdat die zo veel lekkerder is en heel veel voordelen biedt ten opzichte van het meer gebruikelijke verwarmen van lucht. Met stralingswarmte haal je als het ware je eigen zon in huis.

Voorbeeld temperierung (fachwerk.de)

Als warmteafgifte systeem kiezen we voor het in Nederland nog onbekende Großeschmidt Temperierungs-systeem.

Dit temperierungs-systeem (ik weet geen Nederlands woord) is in de jaren tachtig ontwikkeld door professor Großeschmidt als verwarmings- en conserveringssyteem van musea, kastelen en monumenten. Het systeem is eigenlijk heel erg simpel en valt zo aan te leggen dat je er niks van ziet, zonder eerst een pand totaal te strippen, ideaal voor monumenten dus. Maar ook net zo goed toepasbaar in andere huizen, in Duitsland wordt dit al op diverse plaatsen gedaan. Maar, let wel, de grote verwarmings- en isolatie industrie moet er weinig van hebben. Dit heeft waarschijnlijk veel te maken met het feit dat je met dit systeem gewoon met enkel glas kan blijven werken en je veel minder hoeft te isoleren.

Voorbeeld van temperierung.net

In het kort werkt dit temperierungs-systeem als volgt: er worden drie koperen leidingen in de muur gefreesd. Eén op vloerhoogte, die als vochtblokkade fungeert, dan één leiding op ongeveer 30 cm, en één op ongeveer 150 cm. Vervolgens 70 graden water er door heen, en na verloop van tijd zal de muur zelf als stralingsverwarming gaan fungeren, en hoef je het proces alleen nog maar bij te houden.  Meer preciezere technische details op het eco forum, of neem contact met me op. Dus geen radiatoren en dergelijke, wel iets te vergelijken met wandverwarming maar niet helemaal, het is simpeler zoals gezegd en werkt in het begin met hogere temperaturen dan wandverwarming.

Klassieke convectie radiatoren verwarmen door het verwarmen van lucht. Daardoor krijg je luchtcirculatie in huis, en krijg je dat het boven in een ruimte warmer  dan op de vloer. Geen warme luchtstromen door het huis heeft als voordeel dat stofdeeltjes blijven liggen, en wij hopelijk wat minder lopen te niezen. Verder verwacht ik dat het totaal benodigde vermogen, nu berekend op maximaal 24KW,  lager zal zijn dan met convectie verwarming. De oude olieketel die er zat was maar liefst 45KW. We zullen het zien over de tijd, maar ik heb er veel vertrouwen in.

Naast het afgiftesysteem hebben we ook nog een warmte bron nodig natuurlijk, liefst één die ook nog werkt als je er niet bent. In Nederland zijn we allemaal verwend met een aardgas leiding aan huis, en hoef je je daar nooit zorgen om te maken, er is "altijd" gas. In andere landen is echter allemaal niet zo simpel, en ben je al snel  bezig met het aanhouden van vuurtjes, en het aanslepen van brandbaar materiaal. Heb al diverse keren gehoord van bezoekers dat men nu toch echt weg moet, anders zou de kachel uit zijn.

De krachtbron die het meest in de buurt komt van ons "onuitputtelijke" aardgas is aardwarmte, hier heb ik me dan ook in eerste instantie op gericht. Aardwarmte is een hele mooie schone techniek, maar een kostbare investering als je het pand niet 100% benut het hele jaar door.  Het enige alternatief waarbij je niet voor brandstof hoeft te zorgen is dan elektrisch, klinkt gek, maar het kan je kan gewoon een elektrische CV ketel kopen ook in NL.  Nu is elektrisch stoken behoorlijk duur in dagelijks gebruik, en daarom kun je dit het beste combineren met andere warmte bronnen, zoals het gewonnen zonnepaneel en een houtkachel.

Laden zonder dat het hoeft te passen.

De houtkachel is een verhaal apart, hiervoor willen we een grote massa kachel bouwen, liefst in combinatie met pizza-oven en een warmtewisselaar zodat deze ook kan bijdragen aan het temperierungssysteem. Een dergelijke massa kachel kan je geheel zelf op maat bouwen, daar zijn workshops voor.  Momenteel erg geïnteresseerd in het Peter van den Berg Rocket-Bell systeem, waarin je enorme stukken hout kan stoken zodat je minder hoeft te zagen en te kloven.

Verder is er een interessante uitbreidingsmogelijkheid om de massakachel uit te rusten met een zogenaamde micro-warmte-kracht-koppeling (micro-wkk), hierdoor kun je je restwarmte gebruiken om stroom mee op te wekken door middel van een sterlingmotor en een dynamo. Daarmee is de ecologische cirkel weer rond, als we hout stoken wekken we stroom op, die we opslaan in het net, en weer gebruiken als er niet zijn en dus niet kunnen stoken. Ik blijf idealist natuurlijk, of het allemaal genoeg oplevert kan ik nu nog niet overzien, hoe dan ook wel een mooi streven.

Het eerste wat we nu gaan doen is in de bovenste kamers sleuven maken om daarin temperierungsbuizen aan te leggen.  Zal best een flinke klus worden, daarna kunnen we pas een serieuze inschatting maken hoeveel tijd het allemaal gaat kosten. Het mag dan wel een simpel systeem zijn, het is wel een systeem dat veel tijd kost om aan te leggen verwacht ik.