Blog over de zoektocht naar een bouwval / opknapper in het buitenland (Duitsland, Wittgenstein), het ecologische opknapproces tot droomplek / droomhuis, en de ervaringen met een tweede huis in het buitenland.
Net binnen, olie en gas kachel aan,
en vooral je jas bij -3 binnen
Vlak voor de winter een blog geschreven met de vraag wat nu moeten gaan doen aan het verwarmingssysteem voor onze fijne bouwval in het buitenland. Momenteel hebben we alleen twee kleine houtkachels, dat is leuk, gezellig en geeft heerlijke warmte, maar er zijn echter ook een aantal nadelen. Regelmatig vriest het in huis als we aankomen, en als je dan de hoofdkraan van het water aan zet, dan blijkt er nog geen drup uit de kraan te komen. Dan gaan we dus aan de slag met kaarsen, butagas brander, elektrische kachels en houtstook in keuken en kamer, om na een paar uur dan de boel ontdooid te hebben. Na een uur of zes is het dan eindelijk comfortabel warm. Tenminste meestal, want afgelopen zaterdag met die keiharde oosten wind, en -6 in Stünzel wilde het voor het eerst niet meer warmer worden dan 14 graad. Warme thee en dekens om warm te blijven, je moet er wat voor over hebben met dat grenzeloos verbouwen.
En hout stoken natuurlijk
Dit moet ook anders kunnen, en daarom ben ik al enige tijd bezig met diverse deskundigen om een integraal verwarmingsplan te maken. Naast mijn vaste verwarmingsman Hans, heb ik heel veel deskundigen leren kennen na een oproep op het ecologie forum in het najaar. Inmiddels zijn we 19 pagina's reacties verder en is mijn kennis op het gebied van de verwarming en ecologie enorm toegenomen. Wat een kennis zit daar, wat een geweldige mensen, en wat is de warmte wereld eigenlijk een ontzettend interessant gebied. Een gebied met heel veel historie van duizenden jaren, maar ook een gebied met ontzettend veel vernieuwing. Interessant ook om te zien hoe de verwarmingsmethoden in de wereld verschillen, en hoe men in diverse landen innoveert, we kunnen nog heel veel van elkaar leren.
De belangrijkste les over oude huizen en warmte, is dat het huis droog moet worden en blijven. Een droog huis, met droge muren isoleert van zichzelf al goed. Daarom moet het verwarmingssyteem primair een drooghoudsysteem worden. Verder kiezen we voor stralingswarmte omdat die zo veel lekkerder is en heel veel voordelen biedt ten opzichte van het meer gebruikelijke verwarmen van lucht. Met stralingswarmte haal je als het ware je eigen zon in huis.
Dit temperierungs-systeem (ik weet geen Nederlands woord) is in de jaren tachtig ontwikkeld door professor Großeschmidt als verwarmings- en conserveringssyteem van musea, kastelen en monumenten. Het systeem is eigenlijk heel erg simpel en valt zo aan te leggen dat je er niks van ziet, zonder eerst een pand totaal te strippen, ideaal voor monumenten dus. Maar ook net zo goed toepasbaar in andere huizen, in Duitsland wordt dit al op diverse plaatsen gedaan. Maar, let wel, de grote verwarmings- en isolatie industrie moet er weinig van hebben. Dit heeft waarschijnlijk veel te maken met het feit dat je met dit systeem gewoon met enkel glas kan blijven werken en je veel minder hoeft te isoleren.
Voorbeeld van temperierung.net
In het kort werkt dit temperierungs-systeem als volgt: er worden drie koperen leidingen in de muur gefreesd. Eén op vloerhoogte, die als vochtblokkade fungeert, dan één leiding op ongeveer 30 cm, en één op ongeveer 150 cm. Vervolgens 70 graden water er door heen, en na verloop van tijd zal de muur zelf als stralingsverwarming gaan fungeren, en hoef je het proces alleen nog maar bij te houden. Meer preciezere technische details op het eco forum, of neem contact met me op. Dus geen radiatoren en dergelijke, wel iets te vergelijken met wandverwarming maar niet helemaal, het is simpeler zoals gezegd en werkt in het begin met hogere temperaturen dan wandverwarming.
Klassieke convectie radiatoren verwarmen door het verwarmen van lucht. Daardoor krijg je luchtcirculatie in huis, en krijg je dat het boven in een ruimte warmer dan op de vloer. Geen warme luchtstromen door het huis heeft als voordeel dat stofdeeltjes blijven liggen, en wij hopelijk wat minder lopen te niezen. Verder verwacht ik dat het totaal benodigde vermogen, nu berekend op maximaal 24KW, lager zal zijn dan met convectie verwarming. De oude olieketel die er zat was maar liefst 45KW. We zullen het zien over de tijd, maar ik heb er veel vertrouwen in.
Naast het afgiftesysteem hebben we ook nog een warmte bron nodig natuurlijk, liefst één die ook nog werkt als je er niet bent. In Nederland zijn we allemaal verwend met een aardgas leiding aan huis, en hoef je je daar nooit zorgen om te maken, er is "altijd" gas. In andere landen is echter allemaal niet zo simpel, en ben je al snel bezig met het aanhouden van vuurtjes, en het aanslepen van brandbaar materiaal. Heb al diverse keren gehoord van bezoekers dat men nu toch echt weg moet, anders zou de kachel uit zijn.
De krachtbron die het meest in de buurt komt van ons "onuitputtelijke" aardgas is aardwarmte, hier heb ik me dan ook in eerste instantie op gericht. Aardwarmte is een hele mooie schone techniek, maar een kostbare investering als je het pand niet 100% benut het hele jaar door. Het enige alternatief waarbij je niet voor brandstof hoeft te zorgen is dan elektrisch, klinkt gek, maar het kan je kan gewoon een elektrische CV ketel kopen ook in NL. Nu is elektrisch stoken behoorlijk duur in dagelijks gebruik, en daarom kun je dit het beste combineren met andere warmte bronnen, zoals het gewonnen zonnepaneel en een houtkachel.
Laden zonder dat het hoeft te passen.
De houtkachel is een verhaal apart, hiervoor willen we een grote massa kachel bouwen, liefst in combinatie met pizza-oven en een warmtewisselaar zodat deze ook kan bijdragen aan het temperierungssysteem. Een dergelijke massa kachel kan je geheel zelf op maat bouwen, daar zijn workshops voor. Momenteel erg geïnteresseerd in het Peter van den Berg Rocket-Bell systeem, waarin je enorme stukken hout kan stoken zodat je minder hoeft te zagen en te kloven.
Verder is er een interessante uitbreidingsmogelijkheid om de massakachel uit te rusten met een zogenaamde micro-warmte-kracht-koppeling (micro-wkk), hierdoor kun je je restwarmte gebruiken om stroom mee op te wekken door middel van een sterlingmotor en een dynamo. Daarmee is de ecologische cirkel weer rond, als we hout stoken wekken we stroom op, die we opslaan in het net, en weer gebruiken als er niet zijn en dus niet kunnen stoken. Ik blijf idealist natuurlijk, of het allemaal genoeg oplevert kan ik nu nog niet overzien, hoe dan ook wel een mooi streven.
Het eerste wat we nu gaan doen is in de bovenste kamers sleuven maken om daarin temperierungsbuizen aan te leggen. Zal best een flinke klus worden, daarna kunnen we pas een serieuze inschatting maken hoeveel tijd het allemaal gaat kosten. Het mag dan wel een simpel systeem zijn, het is wel een systeem dat veel tijd kost om aan te leggen verwacht ik.
Had even helemaal geen blog inspiratie, en dan gaat de telefoon. Ring ring, Hallo goede middag, u heeft een prijs gewonnen! Prijs waarmee ? Das Fassadenwettbewerb: "Schönste Hausfassade der Region".Ah plots herinner ik me weer dat de buurman me laatst tipte, om de foto van de gevel zonder steiger, in te zenden naar een wedstrijd in een plaatselijk huis aan huis blad. Nooit meer aan gedacht en nu winnen we dan de eerste prijs. Ook wel bijzonder, want verder dan vijf euro in de staatsloterij en een bak Ben en Jerry ijs was ik nooit gekomen in wat voor wedstrijd dan ook.
Ingezonden foto 1
Ingezonden foto 2
Wel leuk te vermelden is dat ik de foto's geheel niet zelf heb gemaakt, een foto is gemaakt door de buurman Heinz toen de steiger net weg was, en de andere door Jessica toen de WDR op bezoek was. Sta dus weer eeuwig in het krijt vrees ik.
Zaterdag aanstaande zijn we uitgenodigd op de "bauen & wohnen" beurs in Siegen om de prijs in ontvangst te nemen. De prijs is een hoge resolutie afdruk van de ingezonden foto, en een Vakuumröhrenkollektor "Paradigma CPC 14 star azzurro", dat is een zonnecollector voor warm water. Welke het precies is en wat de specificaties zijn is me niet helemaal duidelijk nog, maar zeker een prijs waar ik wel heel blij van wordt.
CPC 14 Star azzurro
De verwarmingsplannen worden steeds duidelijker en een dergelijke zonnecollector kan hier zeker een rol in spelen, voor het douche water. Punt is alleen waar moet hij komen? Op het dak kan niet, want monument en dan mag dat niet. Bovendien heeft het dak niet veel zon, want er staat een monumentale boom voor, en allerlei andere bomen bij de buren staan ook in de weg.
Op het huis is geen optie dus, blijft over de tuin. Achterin de tuin komt de meeste zon, dat zou de beste plek zijn. Maar dan zouden wel iets moeten bedenken dat de panelen van de grond komen, dat lijkt me er stukken beter uit zien dan een los paneel in de tuin. Zat te denken aan een soort tuinhuisje met de panelen op het dak, en een houthok aan de zon kant, en aan de noordkant een veranda met uitkijk over de heuvels. Vuurkorfje er in, en dan lekker 's avonds wilde beesten kijken met fikkie en een wijntje/biertje. Welke kunstenaar bedenkt wat leuks?
Ben benieuwd hoe zo'n prijsuitreiking gaat, krijgen we een meet en greet met de fabrikant?
Zal zondag dit artikel nog updaten met echte foto's.
Ongeveer in deze hoek is de beste plek voor zonnepaneel
Update
De prijs is afkomstig van de Heimatbund, de regionale krant SWA, en Messe Siegen en wordt beschikbaar gesteld door de solar firma Paradigma. De Heimatbund, is de drijvende kracht in de strijd voor het behoud voor de dorpen, en natuurlijk zeer blij dat wij het alom bekende Gasthaus restauren en niet slopen. In die zin, is het natuurlijk ook een aanmoedingsprijs. De prijs werd uitgereikt door de fabrikant, en verder een toespraak van de Heimatbund.
Helaas hingen er alleen foto's van de drie winnaars, was ook wel benieuwd wat de anderen hadden ingestuurd. Prijs twee mocht er zeker ook wezen, ook een prachtige boerderij.
De prijs wordt binnenkort bezorgd, want echt te groot om mee te nemen. Vermogen schijnt 1500W te zijn, de 14 in "Paradigma CPC 14 star azzurro" staat voor het aantal buizen.
Op de bouw en woon beurs viel het me op dat heel veel exposanten op het gebied van de schone energie waren. Met name zonnewarmte, zonnestroom, aardwarmte, en pelletkachels. Ook wordt aardgas nogal gepropageerd als relatief schone brandstof. Verder een kleine beurs, maar interessant om daar eens rond te lopen als Nederlander, en eens te zien hoe die dingen gaan in Duitsland. Energie, is wel duidelijk het grootste thema, verbaasd me ook niks met dit soort winters.
Hoe vaak word je als Nederlander nu gebeld door de Duitse TV zender WDR ? Het was mij nog niet eerder overkomen, en was dus blij verrast. Ze belden om te vragen dat ze een reportage willen maken over het Gasthaus naar aanleiding van het feit dat het Denkmal Des Monats Januar 2013 is geweest, voor het programma Lokalzeit Südwestfalen. Nu wisten wij ook niet dat we Denkmal Des Monats waren, en hoorden we dat ook pas op de laatste dag van de maand via dit krantenartikel in Der Westen. Maar altijd leuk om Denkmal Des Monats te zijn, en natuurlijk werken we graag mee aan een dergelijke reportage. Enige jaren terug hadden ze blijkbaar ook al een reportage gemaakt over ons huis en dit is dus deel twee.
Gebeld worden is één ding, maar daadwerkelijk tot een afspraak komen had nog heel wat voeten in de aarde. Eerst hoorde ik weken niks meer, en dan opeens weer een mail, telefoontje, nog een mail, en nog een, weer bellen, uiteindelijk afspraak gezet op 28 februari, want dan zou mijn architect ook al komen, dus mooi twee vliegen in een klap en hoef ik maar één keer heen te rijden.
Oorspronkelijke planning: TV einde van de dag, architect einde van de ochtend, leek me prima te combineren. Maar zoals dat soms gaat lopen dingen soms anders dan van te voren bedacht, en uiteindelijk kwam de WDR om 13:00 en de Architect om 14:00. Geen enkel probleem voor de WDR want die wilden veel actie, mensen en gebeurtenissen, maar voor mij natuurlijk wel lastig om de aandacht te kunnen verdelen.
Voor veel mensen kunnen we zorgen natuurlijk, dus reis ik donderdag de 28e af met PeterJan en Jessica richting Stünzel. Al daar aangekomen heeft onze lieve buurman Heinz de kachels alweer opgestookt, want buiten dik onder nul, en onlangs alweer 30 cm extra sneeuw. Dan komen er ook nog een heleboel dorpsbewoners en de architect, al met al een woonkamer vol gezelligheid.
Tijd voor actie!
De drie koppige WDR filmploeg begint met sfeer opnames buiten, het is prachtig weer qua licht en alle bomen zitten onder een schitterende (letterlijk door de zon) laag rijp, werkelijk betoverend. Als dat geen mooie film wordt.... jammer van die Hollander in beeld.
Dan volgen de binnenopnames, waarin de Stünzelaars over de historie van het pand vertellen en hoe ze er voor gestreden hebben dat het pand niet verloren zou gaan aan sloop, verval en projectontwikkelaars. Nu gaat een dergelijk samen zijn in Duitsland niet zonder Hausgemachte Kuchen, en ik geloof dat we op goed moment zes verschillende overheerlijke kuchen op tafel hebben staan. Leuk voor de camera, want nu konden de maaksters zelf met de Kuchen naar binnen komen lopen, en konden wij die dan als publiek weer lekker opeten, jammie jammie. Op een goed moment had ik een bord vol met vier verschillende stukken, en dit was pas de eerste ronde. Dan komt ook nog de architect binnen, precies op het moment dat de kamer vol zit, en de Kuchen op tafel staan, perfecte timing dus, hij kan gelijk aanschuiven!
Vervolgens enige binnenopnames in de keuken met de brandende haard, en de trappenhuisscene, geen film zonder trappenhuisscene natuurlijk. Daarna drie uur in de visagie voor de buitenopnames, nee hoor gewoon naturel de sneeuw in. Eenmaal, buiten verder met de opnames van de interviews met de architect, het kwam toch goed uit dat hij er net op tijd bij was, bij deze spontaan geredigeerde opnames. Vervolgens een interview met mezelf, geen visagie en een kloof in mijn lip, daar gaat mijn hollywood carrière, ik zie er niet uit. Het interview verliep volgens mij prima, al vergeet je natuurlijk altijd een en ander te vermelden, en heb ik geen flauw idee hoe mijn Rudi Carell Duits op TV zal klinken. Het interview wordt met één camera genomen, en sommige stukjes werden twee keer opgenomen, dus ben benieuwd hoe ze dat aan elkaar gaan monteren.
Take four! We gaan een verse gezaagde balk van buiten naar binnen dragen, die dan door Heinz voorzien zal worden van een huisspreuk. De balken zijn mooi lang en zwaar, dus kunnen we met veel mensen tegelijk sjouwen, leuk voor de opnames. Deze shot wordt ook in meerdere keren geschoten vanaf verschillende posities, zodat wel goed moest onthouden waar we stonden, anders krijgen we rare springers na de montage. Nu zou het me niet verbazen dat hier één en ander niet helemaal klopt, volgorde van de mensen was anders dacht ik en links / recht gewijzigd. Maar goed, dat zien we dan later wel bij de bloopers sectie van de "making of" DVD, kan niet wachten.
Vooralsnog is het wachten op de uitzending, geen idee wanneer dat zal zijn, maar zodra ik het weet zal ik dit artikel aanpassen. Of de uitzending ook in NL te zien is via WDR weet ik ook niet, maar er komt sowieso een online versie op de WDR site. En ik zal proberen een Youtube versie te maken die dan ook in deze blog kan worden geplaatst. Nader nieuws in dezen volgt dus nog.
Vanwege het feit dat in huis de temperaturen ver onder nul gaan tijdens onze afwezigheid en ik niet één twee drie weet wat de beste oplossing hier voor is, en tevens vanwege de overweldigende hoeveelheid input op het gebied van warmte van het ecologie forum, heb ik een architect in de arm genomen om mijn warmte plannen door te nemen. Probleem is dat er zo veel mogelijkheden zijn met elk met hun eigen voors en tegens dat het volgens mij een goed idee is eerst te investeren in een goede architect om duidelijkheid te krijgen. Op korte termijn wellicht duur, maar op lange termijn gaat dit veel besparen is het idee.
Plan is om de warmte problematiek ter plekke te laten doorrekenen. Het gaat om het bepalen wat de echte wensen, en de echte bouwkundige problemen zijn. Vervolgens dan oplossingen te zoeken die niet afhangen van wat de leverancier toevallig graag verkoopt. Verder wil ik dit graag met een ecologische saus opgediend. Kan dat ? Ja dat kan, in de vorm van architect Florian Kurz, van Slow House punkt d.e.
Florian Kurz is een bijzonder kundig en humoristische architect die vaker een oud pand onderhanden heeft genomen. Leuke van zijn werkwijze is dat hij een huis beschouwd als een levend organisme waarin alle onderdelen samen horen te werken, als ware het een menselijk lichaam.
De eerste dag loopt hij alles langs, stelt veel vragen en maakt heel veel foto's. Dat neemt hij allemaal mee en slaapt er dan een nachtje over. De volgende dag kwam hij terug met een uitgewerkte agenda met schetsen van bouwkundige punten die aandacht behoeven. Hij begint bij het fundament van het gebouw en neemt dan alle aspecten door tot we boven in de nok eindigen. Daarbij blijft geen punt onbelicht, zelfs verf, behang, cement, schroeven in plaats van pen gat verbindingen, vakwerk, glas, houtsoorten, straling en stromingswarmte en zo voort. Alle architectonische aspecten die hem zijn opgevallen worden geanalyseerd en van commentaar voorzien.
De tweede dag is samen te vatten als een snelcursus bouwkunde, heel intensief maar erg leuk en leerzaam. Als tastbaar resultaat ontvang ik zeer binnenkort een compleet uitgewerkt rapport met alle details. Het goede nieuws is dat het pand met +/- 20KW warm gestookt kan worden, zonder isolatie en allerlei andere ingewikkelde systemen. Hoe dat kan, ga ik binnenkort in een apart artikel uitleggen.
Onthaasten
Na twee intensieve dagen met veel inspanning is het tijd om te onthaasten voor mij. Lekker eten en genieten, wandelen, de omgeving bekijken, shoppen in de Hagebau en relaxen. Jessica kookt lekker en PeterJan hakt hout en gezamenlijk houden we de kamer en keuken heerlijk warm. We eten nog een keer Stünzel schnitzels bij het cafe van de buren, en een lunch in Bad Laasphe, die laatste was een goede bodem voor de twee en half uur durende bosrondleiding van Heinz.
Een Vos
PJ en Jessica eet, stook en entertainment team
Heinz heeft ons een paar mooie en bijzondere stukken bos laten zien met 45 meter hoge lariksen, een stuk eiken bos, beschermde bodembedekkers waar ik de naam van kwijt ben, omvallende bomen en vooral heel veel sporen in de sneeuw. Sporen van herten, reeën, eekhoorns, hazen, wildzwijn, marters en nog veel meer.
Lopen in het bos met Heinz
Op een bepaald moment komen we op een open plek waar ooit een huis stond, met een waanzinnig mooi uitzicht. Het huis is afgebrand, en al wat rest is een oude waterput en het graf van de hond. Eeuwig zonde van het huis, maar een mooie picknick plek. Net voor het donker zijn we weer thuis en zijn we verder helemaal niemand tegengekomen, wat is het toch heerlijk onthaasten daar.
